Шериг албанныгларга аргыжылга өртээ

Социал четкилерде ТШО-га мөөңнээшкинче кыйгыртканның өөнүң ишти ооң ашааның таварышканы байдалды тайылбырлап бээрин дилээн. Ол чуртунче 14 хонук шөлээлеп чедип келген, удавас албан хаап турар черинче дедир ужуп чоруур ужурлуг. Бээр кээр билетти боду садып алган, а дедир ужар билет садып алыр акша-хөреңгизи чок. Шериг албанныгларга аргыжылга өртээн канчаар төлеп бээр чүвел деп ол айтырып турар.

Россияның иштинге халас аргыжар эргени кымга берип турарыл?
Россияның иштинге хөй-ниити транспортунга халас аргыжар эргени бүгү шериглерге болгаш өске-даа күш структураларының ажылдакчыларынга берип турар.

Шериглерниң өг-бүлелеринге аргыжылга документилери деп чүл?

Шериглерниң аргыжылга документилери (ШАД) Камгалал яамызының, ИХЯ-ның болгаш Росгвардияның албан-хаакчыттарынга Россия Федерациязының бүгү девискээринге транспортка билет садып алыр эргени берип турар.

Шериг албанныгларга аргыжылга документилериниң саазыннарын рапортка үндезилеп чорудар, аңаа аргыжылганың чылдагаанын (сорулгазын) айтыр.

Ону долдурарының чуруму бүгүдеге чаңгыс аай хевирлиг: рапорт – сайгарып көрүүшкүн – дужаал – аңаа барымдаалааш, хол үжүү салган документини тыпсыр.

ЧУГУЛА ЧҮҮЛ! Бланкыда сан-медээлер, таңма база хол үжүктери билдингир тода болурун оваарыңар. Кандыг-даа эдилгелер болгаш былчактар, ооң иштинде шынзыдып бадыткаан-даа. Шериглерниң өг-бүлелеринге аргыжылга документилерин бээриниң үндезиннери: өөнүң ээзи/өөнүң ишти, уруглары (назы четпээннер болгаш 23 харга чедир хүндүскү салбырда өөренип турар сургуулдар азы кара чажындан инвалидтер), азыралда кижилер.

Аргыжылга документилери үш ай хуусаалыг болур. Транспорттуң хевирлери, аргыжылганың сорулгалары база аңаа хамаарылга чок.

Кымга база кандыг таварылгаларда аргыжылга төлевирин бээрил?

Транспорт чиигелделерин, ооң иштинде шөлээлеп бар чыдар шериг албанныгларга орук шүүделиниң төлевирин 1998 чылдың май 27-де хүлээп алдынган “Шериг албанныгларның эрге-байдалының дугайында” 76-ФЗ Федералдыг хоойлунуң 20-ги чүүлүнде айыткан.

Шериглерге болгаш күш структураларының өске-даа ажылдакчыларынга күрүне:

– чылдың-на дыштанып, шөлээлеп бар чыдар черинче орук өртээн;
– ажылчын сургакчылаашкынын;
– албан хаар чаа черинче орук өртээн;
– балыгланыышкын соонда азы дайынчы хөделиишкиннерниң соонда эдип-чазалга эртер черинче орук өртээн;
– үр үеде эмнедип турда ону үдеп, карактап чоруур ийи кижиниң орук өртээн төлеп бээр.

Өг-бүле кежигүннеринге халас аргыжылга көрдүнген: шериг албанныгны ооң шөлээ эрттирер черинче өөнүң ишти, назы четпээн уруг-дарыы болгаш 23 харга чедир хүндүскү салбырда өөренип турар сургуул, назы четкен уруг-дарыы — кара чажындан инвалидтер, азыралда кижилер үдеп болур эргелиг.

Оон аңгыда, шериг албанныгның чоок кижилеринге:

- албан хаар чаа черинче орук өртээн;
- адыр аайы-биле эмнээшкин черинче орук (шериг-эмчи комиссиязының үндүрген түңнелин езугаар);
- шериг албанныг кижи халашкан азы мөчээн таварылгада – чаа чурттаар черинге чедир орук өртээн;
- шериг албанныг мөчээн таварылгада – ону орнукшудар черинге чедир орук өртээн болгаш өске-даа чарыгдалдарны төлээр.

“Шериг албанныгларның эрге-байдалының дугайында” 76-ФЗ Федералдыг хоойлунуң 20-ги чүүлүнүң 5-ки пунктузунда дараазында таварылгаларны база айтып турар: назы-хар четкени-биле халашкан азы кадыының байдалы-биле база кызырылдага таварышкаш, шериг албанныгларның орук өртээн, шөлээлеп баар черинче орук өртээн төлеп бээр.

Шериглерниң, халашкан хамаатыларның, оларның өг-бүлелериниң, а ол ышкаш оларның хууда чүъгүнүң төлевири-биле холбашкан чарыгдалдарның шүүделин РФ-тиң Чазааның 2000 чылдың апрель 20-де хүлээп алдынган № 354 доктаалында айыткан чурум езугаар чорудар.

Аргыжылга төлевириниң өске кандыг хевирлери барыл?

Күштүг болуп турар хоойлунуң эдилгезинге дүүштүр 2022 чылда шериг албанныгларга шөлээ үезинде “авансылаашкынның” база “херек кырының” шүүделдериниң хевирлери көрдүнген.

Орук өртээниң шүүделин канчаар ап болурул?

Билдинип келгени-биле алырга, кандыг-бир чылдагаан-биле шөлээлеп чоруп турар шериглерге аргыжылга документилерин долдурары албан эвес, транспорт-хөлгеге билетти боду садып алыр, ооң соонда оруктуң төлевириниң шүүделин эгидип бээр.

Шүүдел алырынга барымдаалар:

- рапорт;
- чарыгдалдарның бадыткалы (поездиге, самолётка, автобуска билеттер);
- көрдүнген чиигелделерниң бадыткалы (шөлээлээн биледи, айтыышкын болгаш ө.д.).

ЧУГУЛА ЧҮҮЛ! Шериг албанныгның аргыжылга документилерин (ШАД) долдуруп берген, ынчалза-даа ону ажыглаваан болза, ону шүүдел алыр документилерге кожар.

/ А. ХЕРТЕК белеткээн.
Чуруктарны интернет четкизинден алган.

"Шын" №28 2023 чылдың апрель 19