Тыва Республиканың дыңнаары кошкак уругларның школа-интернадында танцы-сам башкызы Саяна Монгуш хөй чылдарда ажылдап чоруур дээди категорияның башкызы.
1997 чылда бо школаның класстан дашкаар удуртукчу башкылары Саяна Монгуш, Урана Эртине база Орлан-оол Куулар үжелээн сүмелешкениниң түңнелинде, "Сылдысчыгаш" деп ансамбль тургустунган. Ансамбль Тываның хөй кожуун, суурларынга концерттерин үндүрүп, чоннуң сонуургалын чаалап алган. Хөй чылдар шуужуп эртсе-даа ансамбльдиң киржикчилери солчуп, үениң деңнели-биле чаа-чаа танцыларны өөренип, улам сайзырадып турар. "Сылдысчыгаштың" баштайгы киржикчилери Аржаан Ооржак, Кирилл Багай-оол школаның улуг, бичии класстарында хостуг хүреш секциязын, Чойгана Ооржак уругларга дзюдо секциязын эрттирип турар. Аржаана Баян, Чаяна Маады, Шолбана база өске-даа доозукчулар төрээн школазында башкы эртемин дооскаш, чедиишкинниг ажылдап турарлар.
Амгы үеде Саяна Доржуевна уругларны бичии чажындан эгелеп дурт-сынын шын тударын, ээлгир чараш болурун база сцена культуразынга өөредип-кижизидип, ажылын уламчылап турар.
Кулааның дыңнаары кошкак, дүлей, чугааланмас уругларны өөредири белен эвес херек. Аялганы шаланың сиртилээн даажындан дыңнап, оон аңгыда, шимчээшкин бүрүзүн санап тургаш өөредир. Санаашкыннар, такт, ритм, дөмей дең болза-ла өөреникчи танцыны эки шиңгээдип алганы ол эвес, а сагыш-сеткилинден билип, шимчээшкин бүрүзүн шын дамчыдары кол деп башкының угланыышкынын уруглар билир.
Башкының ажылы чылдан чылче сайзырап, чедиишкинниг хөгжүп турар. Уруглар республика болгаш регионалдыг мөөрейлерге чаңгыс эвес удаа үре түңнелдиг киржип, шаңналдыг черлерни чаалап ап турарлар.
2024 чылда Абхазияның Сухуми хоорайга делегей чергелиг чоннар культуразының кадыы кызыгаарлыг уругларның база оларның-биле ажылдап чоруур башкыларның аразында мөөрейге Саяна Монгуш, Маргарита Санаа Аида Даржайның репертуарындан "Тыва Республика" деп ырыны күүсеткеш, 1-ги чергениң дипломантылары болган.
Саяна Доржуевнаның ажыл-ижин үнелээн шаңналдары хөй: РФ-тиң улус өөредилгезиниң Хүндүлел бижии, «ТР-ниң культуразының хоочуну» деп медаль, «Күш-ажылдың хоочуну» деп хүндүлүг ат дээш оон-даа өске.
Башкывыска болгаш уран-талантызы онзагай бөлүктүң уруглар, оолдарынга ам-даа бедик чедиишкиннерни күзедивис.
Лолита ДАРЖАЙ, дефектолог башкы.
Чуруктарны авторнуң архивинден алган.
“Шын” №14 2025 чылдың апрель 17
