Школа доосканывыстан 60 чылы

Чурумалдыг Чыргакының Чыраа-Бажы суурда 11 чыл школазының 11 клазын 1963 чылда 25 кижи – 18 уруг, 7 оол дооскан бис. Шемиден, Чыргакыдан, Чыраа-Бажы суурдан өөреникчилер өөренип турган бис. Оон бээр таптыг-ла 60 чыл эрткен. Школаның төөгүзүнде бир-ле дугаар мөңгүн медальды Тибора Сарыглар (Донгак) алган.

2023 чылды Башкының болгаш дагдыныкчының чылы кылдыр чарлаан. Юбилейлиг чылывыста башкыларывыс дугайында сактыышкынны бижидим.

Тыва АССР-ниң Улус өөредилгезиниң сайыды Борис Болдур-оолдуң дужаалы-биле 1962 чыл дың июль 5-тен Олег Шириндивиини директорга томуйлаан. Ол СЭКП Төп комитединиң чанында партияның Дээди школазының 2 аңгы факультедин 2 катап дооскан. Алыс боду партияга ажылдап турган болгаш, ада-иелерни, өөреникчилерин, коллегаларын, суурнуң чонун хүндүлеп билир, топтуг-томаанныг, мөзү-бүдүштүг башкы болду. Олег Оспаевич чоннуң хүндүткелин дораан чаалап алган.

Саян артындан келген башкыларга школага чурттаар оран-саваны тып, хайгааралынга ап, сагыш човаар турган. Олег Оспаевич төөгү биле ниитилел эртеминиң башкызы турган. Орус дыл болгаш чогаалды Валентина Комарова өөредип турган. Ол шүлүктерни, поэмаларны шээжи-биле билир, чаңгыс-даа ном көрбес турган. Бисти дыка эки өөредип турган.

Физиканы Эзир-оол Андреевич Куулар, химияны Демир-оол Хертекович, Альберт Николаевич Бабушкин математиканы өөретпишаан, клазывыс удуртукчузу турду. Бурят омактыг Балтаханов, өөнүң ишти орус башкы Шестакова, Чүлдүм (Ооржак) Ирина Ивановна, Мандык Маадыр-оолович Донгак, өөнүң ишти Куру- маа Ёнзаковна, күш-куль- тураны Кошкаров, Симаков, Кустов, Киви, Чүлдүм, Чап дээш оон-даа өске башкылар бисти өөредип турган. Ол үеде башкыларывыстың чагыг-сөзүн болгаш даалгазын хоойлу-биле дөмей сагыыр, күүседир турган бис. Оларны хүндүлээр, олардан сестир турган бис.

Өөреникчилерниң бүдүрүлге бригадазын Ставропольдуң арга-дуржулгазын өөренип көрген Григорий Чүлдүмович Канчыр-оол удуртуп эгелээн. Ону улаштыр Василий Тевек-оолович Санчы удурткан. Ол ынчан телевизор чок, СЭКП-ниң съезд ажыдыышкынын Алдын-оол Эртинеевич Сат башкывыстың радиоприемнигинден дыңнаар турган бис.

Школа дооскан чаңгысклассчыларывыстан эвээш кижилер арткан бис. Чадаанада – Вален- тина Кокейевна Ооржак (Куулар), Клара Монгушевна Кенден (Айдың-оол), база мен Виктория Кууларовна Пюрюна, Шемиде – Клара Дамбаалановна Кара-Сал, Кызылда – Дадар-оол Серен-Доржуевич Куулар, Досумаа Байырсановна Монгуш, Бижиктиг-Хая – Кара-кыс, Межегейде – Саяаты Лопсанович Куулар арттывыс.

Бистиң клазывыска чогаалчы, радио ажылдакчызы Көжелдей Борбак-оолович Монгуш, физика-математика башкызы Октанмайн Орус-оолович Монгуш, Владимир Ондарович Бырыннай, Мөңгүн-оол Александрович Өлзей-оол, Чадаана хоорайның чагырыкчызы Калдар-оол Комбуевич Куулар кады өөренип турган эштеривис шагда-ла өске оранче чорупканнар.

Оюмаа Содунамовна Монгуш дээди эртемниг мал эмчизи, өске уруглар
колдуунда башкы эртемниг турганнар.
Школага өөреникчилерниң бүдүрүлге бригадазынга ажылдаар турган бис. Оюмаабиле иелээн хаван база азырап турдувус. Часкы дыштанылга үезинде тайгага токпак белеткеп турган бис. Бир-ле хүн ыяш ужуруп турувуста, дыт бир эживисти базыпкан. Хар улуг болгаш, анаа болган. Хову-шөлдүң дажын аштап, тараа тарыырынга белеткеп, хараганнарын тура тыртып чордувус.

Школаның бүдүрүлге бригадазының кежигүннери 10 кижи республиканың бирги следунга база киришкен бис. Ол үеде хөгжүм-шии театрынга, амгы үеде филармонияның бажыңынга хемчеглер болуп турган. Аңаа Күш-ажылдың Маадыры Ооржак Чываажыкович Лопсанчап: «Күш-ажыл кижини каастаар, ажылга ынак болуңар» деп чагып турганын ам-даа утпайн чоруур мен. Школа доосканывыстан бээр 60 чыл болур оюнда төрээн школавыска кызып бараалгап чедерин бодап тур бис.

Виктория ПЮРЮНА, 1963 чылдың доозукчузу.

"Шын" №35 2023 чылдың май 17