Тывада май 24-те – тоску классчыларга, а 26-да – школа доозукчуларынга күрүне шылгалдалары эгелээр. Росөөредилге хайгааралының регионнуң шылгалдалар комиссиязының президиум даргазы кылдыр томуйлааны ТР-ниң өөредилге сайыдының албан-хүлээлгезин күүседип турар Елена Хардикова республика ЕГЭ база ОГЭ-ге канчаар белеткенгениниң дугайында Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгга илеткээн.
Яамының медээзинде, ооң мурнунда чылга деңнээрге, 1322 кижи хөйге азы 9526 кижи күрүнениң түңнел аттестациязының кол үезинге киржири айыттынган. Оларның 7057-зи — кол күрүне шылгалдазын (ОГЭ) база 2366-зы – чаңгыс аай күрүне шылгалдазын (ЕГЭ) дужаар. Ортумак ниити билиг аттестадын алыр дизе, доозукчулар ЕГЭ-ниң ийи эртеминге – орус дыл биле математиканың үндезинин ортумак санга кылыр ужурлуг. Тоску классчылар орус дыл биле математикадан аңгыда, боттарының шилип алганы ийи эртеминге шылгалдалар дужаар.
Эртемнер шилилгезиниң анализинден көөрге, информатикага шылгалда дужаар күзелдиг доозукчулар саны немешкен – ОГЭ дужаар өөреникчилерниң 40 хуузу азы 2281 кижи. Амыдыралдың бүгү-ле адырлары шапкын чурагайжыттынып турарындан база российжи университеттер болгаш техникумнарже IT угланыышкынныг бюджет олуттарны 25 хууга көвүдеткенинден, ол тайылбырлаттынар.
Ниитилел билиглери дужаар доозукчулар саны база хөй. Ону 2216 тоску классчылар азы ОГЭ дужаарларның 39 хуу, а 11-ги классчылардан 1205 доозукчу шилип алган (51,6 хуу). Ол гуманитарлыг факультеттерже, юриспруденция, экономика, маркетинг, менеджмент, туризм, политология, шериг мергежилдер дээш аңгы-аңгы мергежилдерже дужаап киреринге албан херек үш-дөрт эртемниң бирээзи болур.
ЕГЭ киржикчилериниң шилилдезинде үшкү черде – профильдиг математика кирген. Ону 728 кижи дужаар кылдыр бижиткен, доозукчуларның 31,4 хуу. IT-технологиялар, мехатроника база робототехника, тускай эртемнер, экономика-биле харылзаалыг мергежилдерге өөрениринге албан херек эртем ол болур. 735 кижи азы доозукчуларның 31 хуузу биологияга ЕГЭ дужаарын шилип алган.
ТР-ниң Өөредилге яамызының специалистери төрээн дылга шылгалда дужаарын шилип алган ОГЭ киржикчилериниң көвүдээни, шылгалда кампаниязында чаа чүүл болганын демдеглээн. Тывада күрүне дылы болур орус дыл-биле кады тыва дылга күрүне шылгалдазын эрттиреринге бүгү-ле байдалдар республикада бар дээрзи демдеглеттинген.
Күрүнениң түңнел аттестациязын эрттирери-биле, шылгалда эрттирер 88 пунктуну республикада белеткээн, 2022 чылга деңнээрге, 3 катап хөй. Шупту пунктуларда шылгалда чорудуун дамчыдар видеохайгаарал камераларын салган. Хөй-ниити хайгааракчылары аудиторияларда шылгалдаларның эртип турарын контрольдаар. Амгы үеде 319 кижи хайгааракчы болурунуң аккредитациязын эрткен.
Шылгалдалар киржикчилериниң айыыл чок чоруунче база онза кичээнгейни салган. Шылгалда эртер пунктуларда эмчи постуларын ажылдадып, полиция нарядының дежурствозун организастаан.
Росгвардияның кезээ бооп болур террорисчи болгаш өске-даа айыылдан шылгалда пунктуларын камгалаар. Школаларда шылгалда пунктуларын үзүктел чок чырык-биле хандырары айыттынган.
Владислав Ховалыг хурал төнчүзүнде муниципалитеттер удуртукчуларынга даалгаларны берген. Күрүне шылгалдаларының эртип турарын чогуур хыналдага алыр. «Өжегерээн эвес, аңгы-аңгы хажыдыышкыннар ужун, эрткен чылын 25 өөреникчиниң шылгалдазының түңнелдерин күш чок болдурган. Ол дээрге бүдүн чылды азы оон-даа хөй үени чидирип, дээди өөредилге черлеринче дужаап чоруп шыдавайн барганы-дыр. Республикага эмчилер, инженерлер, технологтар, тудугжулар болгаш өске-даа специалистер чугула херек болганда, доозукчу бүрүзүн үнелеп, профессионал өөредилгени чедип алырынга бүгү байдалдарны тургузар ужурлуг бис. Ынчангаш шылгалдалар үезинде ындыг-мындыг болуушкуннар болбайн, эки байдалга эртерин чедип алыр” – деп айыткан.
/ ТР-ниң Чазааның парлалга албаны.
"Шын" №37 2023 чылдың май 23