Шаанда Шолбан сылдыс чурттап чораан чүве-дир. Шолбан сылдыс бодунуң чалгаазының талазы-биле алдаржаан амытан-дыр.
Ол дүн, хүн-даа чок удуп-ла чыдар турган. Бир-ле катап удуп-оттуп чыдарга, кырын орта бир-ле чүве дырбактанып халып турар апарган. Көрүп көөр орта, дүне када халып чоруур алак-таагы мойнун суйбап халып турар мындыг бооп тур.
Ам оон кээп түвексингеш, дезип чоруп каан чүвең иргин. Дезип чоруп-чоруп баргаш, алаак ишти черге чаштып удуп чыдып алган.
Удуп-оттуп чыдар орта, кырын орта бир-ле чүве халып-шурап турар болган. Көрүп көөр орта, кодан кырында туруп алган оъттап халып турар мындыг бооп-тур эвеспе. «Бо-даа черле анаа ат болган чүве-дир» – дээш, оон дезип чоруткаш, ховуга кээп чыдып ап-тыр.
Чыдып алгаш, удуп-оттуп чыдар орта, чылгы чедип келгеш, чылча базар чеде берген, ол бо-даа базып туруп берген мындыг чүве-дир. «Бо-даа черле болбаан-дыр» – дээш, күжүр оон ужуп үнгеш, дээрже үне берген.
Дээрге баргаш, куду көргеш: «Соомдан бо амытаннар келгеш, мени базып кааптар ирги бе?» – дээш, ону хайгаарап көрүп олуруп берген чүве-дир.
Үгер канчап дээрже үне бергенил
Үгер болза шаанда черге чыткан. Ооң дээрже үне бергени мындыг: кажан Үгер черге чыдырда, ону черже киир базар дээш, инек биле аът маргыжа бергеннер.
Бир дугаарында, инек баскан. Инек базар орта, Үгер инектиң ийи дуюг аразы-биле дээрже шуужуп үне берген.
Үгер дээрден инекти шаңнаан дээр. Ол шаңнаарда, бичии борбак сарыг чаг берген. Ону инек дуюунуң аразынга суп алган. Ынчангаш инектиң дуюунуң аразында сарыг чагның тывылганы база ында.
/ «Тыва улустуң бурун чугаалары, тоолчургу, төөгү чугаалары» деп номдан алган.