ОН БЕШ ЯНЗЫ ЧЕЧЕКТЕРИМ
(Уланчызы. Эгези № 36 "Шында")
6
Төрүттүнген кавай чурттуң сени утпас,
Төөгүге артып калыр салымныг сен.
Аралашкан чонуң барда, адың дириг,
Алдын хүн дег херел чылыы чүректерде.
Аарыг-аржык, айыыл-халап ыразын дээш,
Ажы-төлден дүне-хүндүс карак салбайн,
Арын-нүүрүң бедик туткан сүлде-сүзүүң
Амыдырал оруун часпас күжүвүс ол.
Аксым-кежиин менден ойлап, ыратпас дээш,
Аңгы номнап лама-башкы кыйгыра бээр.
Арыг мөңгүн коңгулуурнуң аялгазы
Авамның сээң өпей ырың сагындырар.
Ындазында айыраң-каас алдыгы чечээм
Ынаныжым адырылбас доңу болзун.
7
Ынаныжым адырылбас доңу болзун.
Ынай чаштан мени хөлчок деткип чордуң.
Эптиг-чөптүг тайылбырыңны хандыр угаап,
Эгиннериң дендии быжыын эскерген мен.
Көгүн-шыгын баштай көрген өскен черим
Көжегелей даглар, сыннар дуглап турар.
Элең-тендиң базымнарым быжыктырып,
Эргим авам холдан четкеш, кылаштаткан.
Бойдузувус чиңгир өңнүг үнүштерин,
Бозаганы арта баскаш, магададым.
Өртемчейниң хуулгаазын бодаралын
Өрү давып, эргий кезип, өөрүдүм.
Ырлап тургаш, чедиги чечээм
бараалгадыйн,
Ынакшылым авам сеңээ төнчүзү чок.
8
Ынакшылым авам сеңээ төнчүзү чок.
Ындын алып чогаалдарга мөңгежидейн.
Каптагайны ээлей чурттаан чоннарынга
Кайгап ханмас тыва ием алдаржыдайн.
Эрге-дужаал, шаңнал-мактал
азынмаан бол,
Эриг баарын чүден артык үнелээр мен.
Уруг-дарыы онча-менди чорууру-даа
Уян-чымчак чүрээн өргүп билири-дир.
Эртине даш, алдын-мөңгүн дүжүнде чок
Эгин ажыр байыыр күзел эдилевээн.
Бодунда бар эрги-даа бол, эт-севинге
Божуп-төрээн төлү ышкаш хумагалыг.
Хөөмейимге сески чечээм аяннашты
Хөрек-чүрээң уярадыр өөртүп чорзун.
9
Хөрек-чүрээң уярадыр өөртүп чорзун.
Хөмүрерген качыгдалдар эсти берзин.
Чырык черге таварышкан бергелериң
Чыргал кылдыр бодалдарга хуулуп турзун.
Чаңгыландыр хаяларга ырлап чораан
Чараш ырың база катап бадырывыт.
Айлаң-куштар, хамнаарактар
үнүң дыңнааш,
Аяннаштыр аялгалап мыжырашсын.
Аңнар безин кулак салып дыңнааланыр
Арга ишти ыржым-шыпшың
шимээн чок баар.
Куйлар харын сеңээ катчып улажыптар
Куйга-бажым сарбайтыр-ла адыйтыптар.
Хөгжүм-биле хөөннежипкен тоску чечээм
Хөглүг-баштааң ам-даа улай сорук киирзин.
(Уланчылыг)
Юрий ТУҢ-ООЛ, Тываның чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү.
“Шын” №37 2024 чылдың май 25