Музейлер аңгы-аңгы болур. Бо удаада мен төрээн школамның бичии музейиниң дугайында көрген-билгенимни бичии бижип көрейн. Ол эге школаның бирги каъдында ийи бичии өрээлде турар. Өрээлдер кончуг арыг-силиг, экспонаттарны чараштыр шевергин делгээн. Ооң ажылдакчызы Солаңгы Донгак – эге класс башкызы. Ында хөй кезиинде школаның болгаш суурнуң төөгүзүнүң дугайында альбомнарны сонуургап көрдүм.
Школаның аңгы-аңгы чылдарында ажылдап чораан башкыларымның, эш-өөрүмнүң чуруктарын көргеш, хөйнү сактып, сагыш-сеткилим дүвүреп, ынчангы үелерни караамга чуруп, аажок болдум. Эң ылаңгыя эртем аайы-биле башкыларның альбомнары дыка солун болду. Эге болгаш үстүкү класстарның эртем аайы-биле башкылары, школаның удуртулгазы, пионер, комсомол удуртуп чораан башкылар дээш кымнарны мында чок дээр. Бо бүгүнү мынчаар кылып, төрээн салгалдарга арттырып кылганын көргеш, кижи шуут-ла магадап ханмас.
Суур төөгүзүнче эглип, көре бердим. Ол мырыңай кайгамчык. Суурувустуң тургузукчузу Өртек-оол Самбугаевич Ооржак, социалистиг күш-ажылдың маадыры Дажы-Намчал Чыртай-оолович Ооржак, орден-медальдыг малчыннарывыс, ажыл-ишчилеривис, тараажыларывыс, ийистер, аңчылар дээш хөй-ле ат-алдарлыг чаңгыс чер чурттугларывыстың альбомнарын көрүп магададым. Кандыг-даа төөгүнү, немелде материалды моон тып ап болур.
Бир бичии өрээлде эрги эт-херекселдер, мумизматика, пионерлерниң атрибуду (тук, горн, барабан, значок, галстук), В.И. Ленинниң тураскаалы, Самбажыктың бичелеткен тураскаалы, документилерни делгээн. Эң-не солун чүүл— шаандагы парталарны витрина кылдыр кылганы. Черле дыка сагынгыр-тывынгыр кылдыр аайлаттынган өрээлдер болду. С.С. Донгак немелде тайылбырны база алдан-маадыржыларның төөгүзүнге доктаап, оларның ада-ызыгуурун салгал теректерин меңээ айтып бергени кончуг солун.
Ам удавас 60 маадырларның тура халыышкынының 140 чылын байырлаар болгай. Суурувуста оларның салгалдары барын база билип алдым. Оларның салгалдары-биле ужуражыр деп турарын, эртем-практиктиг конференция база болур. Бо бүгүнү көргеш, школа бүрүзү мындыг музей-кабинеттерлиг болур болза, эки-дир деп бодалга келдим. Ам ынчан бис төөгүнү чидирбес база салгалдарга дамчыдып бээр-дир бис.
Музейлиг болуру дээрге-ле, база удуртукчу башкының, директорнуң кызымаккай ажылы деп чүвени моон көрдүм. Мынчаар кылбаска, уруглар төөгүнү кайыын билирил? Салгалдарның төөгүге сонуургалы база улгадыр. “Соон истээр, мурнун хынаар” деп чугаа дыка шын. Төөгүнү эки билген тудум, уругларның дыл-домаа сайзыраар, төрээн дылынга ынакшылы күштелир. Мага хандыр дыштанып, көрүп, дыка-ла хөй ажыктыг чүүлдерни билип алдым.
“Үргүлчү келиңер, көрүңер, музейниң эжии силерге ажык” – деп, музейниң эргелекчизи С.С. Донгак чугаалады.
Зоя МОНГУШ.
ТР-ниң өөредилгезиниң алдарлыг ажылдакчызы,
хоочун башкы.
"Шын" №39 2023 чылдың май 31