Ада-чурттуӊ Улуг дайыныныӊ үезинде совет чоннуӊ дириг болгаш хостуг чурттаар эргезин хоруп, оларны узуткап турган. Бо чүүлге хамаарыштыр долу болгаш бүгү талалыг истелгени чорудары чугула. Амгы үеде Россия Федерациязы база Беларусь Республика төөгүнүӊ коргунчуг болуушкуннарын тодарадыр, бадыткалдар чыыр сорулга-биле масштабтыг ажылдарны чорудуп эгелээн.
Совет чон коргунчуг хай-халапты чурттап эрткен. Фашизмниӊ каржы-дерзии чоруктарыныӊ, кижи саныныӊ эгерттинмес чидириглериниӊ, болгаш ССРЭ-ниӊ акы-дуӊма чоннарыныӊ демниг чоруунуӊ ачызында немец-фашист эжелекчилерни тиилээниниӊ өртек-үнезиниӊ дугайында төөгү уттундурбас.
Совет чонну хыдып узуткаар геноцид дугайында кеземче херектерин истээри-биле, Россияныӊ, Белоруссияныӊ Чиӊгине прокуратуралары кады ажылдаар бөлүктү тургускан. Боттарында бар медээлерни солчуп, арга-дуржулгазын үлежип, кады дугуржуп ажылдаар. Нацизмниӊ идеяларын амгы үеде катап суртаалдаар чоруктарны болдурбазы-биле ажыл-чорудулганы кылыр.
Бо айтырыгны 2019 чылда шинчилеп эгелээн. Архивтиӊ чажыт турган материалдарындан дилеп, тус тузунда сайгарып, оларны чонга ажыы-биле дыӊнадыр ажылдарны кылып турар.
Нацистерниӊ болгаш оларныӊ дузалакчыларыныӊ амыр-тайбыӊ чурттап турган кижилерге, совет чонга, туттурган шериглерге удур дерзии чоруктарыныӊ херээн истеп, судче киирип турарлар.
Хамаатылар херээ көөр судтар ындыг чоруктарны шериг кем-херектери деп түӊнээн.
Нацизмни болгаш фашизмни тиилээн совет чоннуӊ Улуг тиилелгезин мөӊгежидер, делегейниӊ чурттарынга Тиилелге болгаш совет чоннуӊ маадырлыг чоруунуӊ дугайында ужур-уткалыг хемчеглерни демдеглеп эрттирер талазы-биле улуг ажылды белеткээш, чогуур эрге-хоойлуну тургузуп турар дээрзин Россияныӊ Чиӊгине прокуратуразы дыӊнаткан.
Р.Демчик белеткээн.