Эрткен хүннерде Айдың Сарыглар хөйге билдингир спортчулар болгаш тренер башкылар-биле ужурашкан. Аңаа хөй чылдар дургузунда спортчуларны дүвүредип чоруур айтырыгларны чугаалашкан.
– Спортчуларның келдередилгезиниң дугайында айтырыгны чеже-даа көдүрүп турган, ынчалза-даа чаңгыс черде шимчевейн турупкан. Республикада спортчуларывыс хөй. Оларның чамдыызы улуг тиилелгелери-биле шагда-ла чон аразында алдар-ады билдингир апарган. Кандыг-даа спорттуң хевири кемдээшкин чок болдунмас. Аңгы-аңгы спортчу чыынды командаларның тренерлери-биле ужуражып, ол айтырыгны сайгарып чугаалажыр аргалыг болдум. Чаа эгелеп-даа чоруур спортчуларга оларның спортчу программазының бирги ээлчегде кезээ келдередилге болур ужурлуг. Ону шын организастап алырындан, спортчу кижиниң чедиишкиннери, ооң кадыкшылының ниити байдалы дорт хамааржыр. Келдередилге дугайында айтырыгдан аңгыда, эң-не бөдүүн анализтер дужаары безин чамдыкта нарын айтырыг апаар!
Ынчангаш Тывага спортчулар эмнээр эмчилер болгаш тускай дериг-херекселдиг келдередилгелиг күш-культураның диспансери чугула херек болуп турар – деп, эмчи социал четкилерде бодунуң блогунда бижээн.
Тываның спортчулары эмчиниң бо көдүрүп турар айтырыы черле шиитпирлеттине бээр дээрзинге бүзүреп турар. Тываның олимпийжи курлавырлар школазының директору, Спортчу хүреш федерациязының президентизи, Кызылдың Төлээлекчилер хуралының депутады, Тываның Начын мөгези, Буян Бурбучук:
– Айдың Николаевич шынап-ла бо хүнде бисти, спортчуларны дүвүредип турар база бир чидиг айтырыгны көдүрүп, ол дугайында чугаа кылганы дыка эки болду. Чүге дээрге кандыг-даа спортчу кижиниң кадыының байдалы-ла эки болза, бедик чедиишкиннер ооң мурнунда дээрзин шупту билир бис. Спортчуларның организминде кандыг өскерлиишкиннер болуп турарын доктаамал эдерти хынап чоруур, бо талазы-биле билиин спортчулар-биле аңгы ажылдаар кылдыр бедидип алган эмчилер ажылдап турар. Оларның ажылының угланыышкыны анаа эмнээшкинден көңгүс ылгалдыг. Кемдээшкин албас спорттуң хевири чок болганда спортчу кижиниң алган кемдээшкининиң соонда, дараазында шөлче үнүп, маргылдаага чедир дүрген сегиириниң дарый реабилитациязын азы келдередилгени эрттирери чугула. Ону чүгле спортчу эмчилер эки билир. Бистиң Тывада шак ындыг амгы үеге дүүштүр дериттинген реабилитация диспансери чок болуп турар. Бар-даа болза, ол эрги, совет үеден бээр чаартынмаан.
Айдың Сарыглар боду травматолог эмчи болгаш бистиң бо айтырыывысты кончуг эки сайгарып чугаалап олурду. Бо айтырыгны ол чүгле бо хүн көдүрүп келген эвес, а шагда-ла холу-биле тудуп, кылып, эмнеп турган болгаш эки билир, биске чугаалап, сүмезин кадып турган. Черле ынчаш, ооң мурнунда чылдарда мен бодум, бо эмчи республика поликлиниказынга ажылдап турда-ла, кемдээшкин алган өөреникчилеримни-даа көргүзүп турган мен. Айдың Николаевич Республиканың аарыгларга удур баш бурунгаар ажыл чорудар төвүнге ажылдап тургаш, Кызылдың эмчи колледжиниң дужунда турар спортчуларның эмнээшкинниг реабилитация төвүн кадыптар болза эмчилерге-даа, спортчуларга-даа эптиг болур деп чугаалап турган. Ол айтырыгны Кызылдың Төлээлекчилер хуралының депутады тургаш, эчизинге чедирип четтикпейн барганын боду чугаалады. Ындыг-даа болза бо чидиг айтырыг ам-на чоорту шиитпирленир боор деп, шупту спортчулар идегеп турар бис. Оон аңгыда бодумнуң үе-чергем болур эмчини шагда таныыр болгаш ооң кижизиг, хүлээнген ажылынга бедик харыысалгалыын билир мен. Черле эмчи кижи болгаш дуза кадарындан кажан-даа ойталавас дээрзин каш удаа көрген мен. Тываның спортчуларының бо айтырыы эки талаже шиитпирлеттине бээр чүве болза, келир үеде делегейге республиказын алдаржыдар спортчулар саны көвүдээр дээрзинге бүзүрелим улуг. Бо хүнде безин чаңгыс чер-чурттуувус Артас Санаа Токиода Олимпий оюннарында киржип тур. Чеже-даа Казахстанның адындан киржип турар болза, дөмей-ле Тывавыстың оглу-дур. 2016 чылда Бразилияга болган Олимпий оюннарынга база киржип чораан болгаш дуржулгазы улуг спортчувус-тур. Бис аңаа бүзүрээр бис. Каш-каш чылдарда бистиң, тыва спортчуларывыстың эртип чадап турган моондаан чара теп киргеш, дээди спортче орукту изеп турары бүгү тыва чоннуң хей-аъдын бедидип, чоргааралывысты оттуруп тур! Чедиишкин ону ойбас-ла болзунам!
Карина МОНГУШ.
#Тываспорт #Келдередилгедиспансери #Айдыңсарыглар #Тыва #Тува #Тувамедиагрупп #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva