Чайның изиг үези келген, ооң-биле чергелештир суглуг черлерже болгаш хемнер эриинге дыштаныксаар кижилерниң саны көвүдээн.
Ынчангаш бо үеде суглуг черлерже патруль ажылы чорудар тускай органнар: онза байдалдар албанының биче хемчээлдиг хемелер инспекциязының болгаш полиция ажылдакчылары хемнер, хөлдер кыдыы черлерниң девискээрлерин хынаар ажылды күштелдирген. Ылаңгыя улуг кижилерниң хайгааралы чок хемде эштип келген уругларга сугга сагыыр ужурлуг дүрүмнерни тайылбырлап, улуг улус чок хем-сугга кээп эштири айыылдыг дээрзин сургап, тайылбыр ажылын чорудуп турар. Ооң-биле чергелештир хем кыдыынга чыглып, байырлалдар эрттирип турар кижилерге шыңгыы харыысалганы онаап турар. Оон аңгыда, суглуг черлерге озал-ондак болгаш кижилерниң амы-тынынга айыылдыг байдалдарны тургуспас сорулга-биле профилактика ажылдарын баш удур чорудуп турар, чижээлээрге, айыыл чок чорук декадаларын, «Суг – айыыл чок чоруктуң девискээри» дээн ышкаш акцияларны чарлап турар.
Башкыларның болгаш ада-иелерниң күжениишкини-биле база чылдың-на рейдилиг хемчеглерни эрттирип турар. Бо хүнде республикада ниитизи-биле 2657 ада-ие патрулю организастаттынган. Ында 23063 кижи хаара туттунган.
Иштики херектер яамызының назы четпээннер херектериниң талазы-биле кезээниң специалистери база чайгы дыштанылга эгелээр мурнунда-ла профилактиктиг ажылдарны чорудуп эгелээр. Суглуг черлерниң девискээрлерин, эриктер кыдыын, пляжтарга, ылаңгыя найысылалдың солагай талакы эриинде дачаларга рейдилерни удаа-дараа чорудуп, ылаңгыя байырлалдар үезинде ол ажылды улам күштелдириптер.
Ындыг турбуже, чон аразында чамдык кижилер дүрүмнерни сагывайн, хажыдып, боттарының болгаш өске кижилерниң айыыл чок чоруунга кончуг харыысалга чок болуп турар. Ада-иезиниң эки хайгаараваанындан бичии уруглар сугга дүжүп, амы-тынындан чарылган таварылгалар чаңгыс эвес удаа болгулаан. Бо чайның эштир сезонунуң эгезинден тура республиканың хемнер, хөлдеринге ада-иезиниң хайгааралы чок 7 харлыг 3 уруг, 10 харлыг 2 уруг сугга дүшкенин Россияның ОБЯ-ның Тыва Республикада кол эргелели дыңнадып турар.
Эрткен дыштаныр хүннерде, Улуг-Хем кожууннуң эрге-хоойлу органнарынга Шагаан-Арыг хоорайның чурттакчызы 15 харлыг элээди оол, Улуг-Хемге эштип тургаш, дүшкен деп медээ келген. Дүрген чоруткан хемчеглерден билдингени, 2022 чылдың июль 9-та дүштеки үеде ол оол улуг улустуң хайгааралы чокка эштери-биле хемге эштип турган. Шапкын хемни дургаар эштип бадып тургаш, ол сугга барган. Оолду камгалаар дээн оралдажыышкыннар эки түңнел бербээн, ооң өлүг мөчүзүн душ бооп эртип чыткан кижи хемден уштуп алган. Озал-ондак болган черге хыналда үезинде мөчээн оолдуң мага-бодунда күчүлээн байдал көргүскен кемниг чер тывылбаан. Амгы үеде элээди оолдуң мөчээниниң чылдагаанын тодарадыр суд-эмчи экспертиза ажылдары чоруп турар.
«Ада-иезиниң хайгааралы чокка сугда эштип, ойнап турар уругларны, суг кыдыынга, эштип болбас, хоруглуг черлерде арага-дары ижип турар хамаатыларны хөйү-биле илередип турар бис. Инспекцияның ажылдакчылары хайгаарал чок уругларны бажыңнарынче чандырып, а эштип болбас черлерде эзирик хамаатыларны административтиг комиссия-биле протоколдарны тургускаш, полиция ажылдакчыларынга хүлээдип берип турар» – деп, Россияның ОБЯ-ның Тыва Республикада кол эргелелиниң биче хемчээлдиг хемелер инспекциязының начальниги Аяс Ойдов медеглээн.
Чайгы дыштанылга эгелээни-биле, улуг улустуң мурнунда кол сорулга – ажы-төлдүң айыыл чок чоруун хандырары. Ажы-төлдүң айыыл чок дыштанылгазы улуг улустуң холунда дээрзин утпаза чогуур.
Алдынай АРАКЧАА.
Чуруктарны интернеттен алган.
