Агаар-бойдус сооп эгелээрге, чидиг респираторлуг аарыглар нептереп, кижилер хөйү-биле аарып эгелээри билдингир. Оон кандыг-даа назы-харның кижилери аарып, үе-шаанда хемчээн албас болза, байдал нарыыдап болур. Ынчангаш кижи бүрүзү кадыкшылын камнап, аарый берген болза, чогуур үезинде эмчи дузазын алыры чугула.
Ук аарыгларның нептерээр үезин билир болганывыста, баш удур оон камгаланыр аргаларны эмчи эртемниглер шагда-ла шинчилеп, өөренип көрүп каан болбайн канчаар. Ынчангаш гриппке удур тарылганы чылдың-на күскү үеде кижи бүрүзүнге салып эгелээр чылдагааны ол.
Амгы үеде республикада гриппке удур тарылга ажылдары кайы хире чоруп турарын Республиканың 1 дугаар эмнелгезиниң профилактика салбырының эргелекчизи Шончалай Кара-Сал демдеглээн:
“Амгы үеде 9000 вакцинаны алган бис, ол бистиң чурттакчы чоннуң чартыынга чедер. Амдыызында 6000 ажыг кижини тарып алдывыс. Аарыг кижилер-биле ажылдап турар кадык камгалалының, өөредилге албан черлериниң ажылдакчылары, башкылар, уруглар садтарының кижизидикчилери, садыг болгаш чемненилге черлеринде ажылдап турар кижилер бир дугаар тарыдар ужурлуг”.
Терапевт эмчи Ангелина Ортаат аарыг кижилер-биле ажылдап турар болганда, хамыкты мурнай гриппке удур тарылганы ап чедип келген. Тарылга соонда мага-бот янзы-бүрү вирустарга удур туржуп шыдаар аргалыг болурун ол билир.
"Чидиг респираторлуг аарыглардан аарывас дээш, чылдың-на гриппке удур вакцинаны салдырып турар мен. Кижи бүрүзүн, ылаңгыя хөй кижилер аразында ажылдап турарларны, гриппке удур тарыдып алырын кыйгырып тур мен. Тарылганы салдырып алырга, грипптен аарый-даа бээр болза, ол чиик чадага эрте бээр, бергедээшкиннер турбас" – деп, Ангелина Ортаат чугаалаан.
Ол ышкаш камгалал масканы үргүлчү кедип, камгаланырын эмчилер сүмелеп турар. Хоорайның эмнелгезин үргүлчү дезинфекциялап турза-даа, кээп турар аарыг кижилерниң саны көвей. Ынчангаш серемчиде хорамча чок дээни дег, маска-биле камгаланырын база эмчилер сагындырып турар.
Эмнелгениң хүндүскү салбырында амдыызында кээп турар кижилер чок. Ынчалза-даа тарылга албас болза, бээр кирип кээри магатчок дээрзин салбырның эргелекчизи сагындырды.
Тарылга соонда кандыг им-демдектер туруп болурун Республиканың 1 дугаар эмнелгезиниң профилактика салбырының эргелекчизи Шончалай Кара-Сал тайылбырлаан:
"Аарыгның бичии шинчизи тыптып кээп болур. Ынчалза-даа ол коргунчуг болбас, бичии харыксырап болур, оон дораан анаа апаар. Тарылга соонда үш хонук дургузунда сыкырткан черин дүрбүп чугбазын сүмелеп тур бис".
“Тарылганы ол үезинде чидиг респираторлуг аарыглардан аарып турар болгаш белокка аллергиялыг улуска салып болбас. Ынчангаш чуурганың белогунга аллергия бар бе деп үргүлчү айтырып турар бис. Иштиг-сааттыг херээженнер тускай бөлүкче кирип турар” – деп, Шончалай Кара-Сал чугаалаан.
Кажан кижи грипптей берген таварылгада эмненип алгаш, ийи неделя эрткенде тарылганы ап болур. Кадыының аайы-биле кылаштаары багай кижилерже болгаш албан черлеринче чедип, үнүүшкүннерни кылып, тарылганы чорудуп турар. Дүрген эмчи дузазы херек таварылгаларда эмчилерни бажыңынче кыйгырып ап база болур.
«Халдавырлыг аарыгларны баш удур болдурбазының дугайында» федералдыг хоойлу ёзугаар тарылганы салдыра- ры – кижи бүрүзүнүң бодунуң шилилгези. Тарылгадан ойталап база болур. Ынчалза-даа бодунуң болгаш чоок кижилериниң кадыын бодаар, камнаар болза, тарыдып алганы дээре.
Чыжыргана СААЯ.
Чурукту интернеттен алган: yandex.ru/images/sea...
“Шын” №37 2025 чылдың сентябрь 25