Тенек аарыглар бажыңынга 10 хонук

Нелли Блай – «леди-сенсация» деп шолага четкен журналист. Ол тенек аарыг кижи кылдыр мегеленип алгаш, психиктиг аарыглар эмнелгезинден репортаж бижээн база 72 хонук дургузунда черни дескиндир рекордтуг аян-чорук кылган журналист кыс-тыр.

Неллиниң ажылынга депшилгези тус чер солунунга «Кыстар чүүге ажыктыгыл» деп статьяга бижээн тайылбырындан эгелээн. Ол чүүлде херээжен кижини мугулай кылдыр көргүскенинге таарзынмайн, редакцияже «бот өскүс кыстан» деп ат салган дидим чагааны чоруткан. Солуннуң редактору «Өскүс кыстың» дидимин магадааш, ону солунга ажылдаар кылдыр чалаан.

Нелли Питтсбург фабрикаларында хөлезиде ажылдап турар херээженнерниң ажылының, ядыы кварталдарда кыс чоннуң амыдыралының дугайында бижип эгелээн. Ооң кадында бүгү материалдарны боду чыып турган.

Кажан Блай Нью-Йоркче көжүп кээрге, ону Джозеф Пулитцер бодунуң «New York World» солунунче ажылдаар кылдыр чалаан. Неллиге бир дугаар даалгазы тенек аарыг херээженнер эмнелгезинден репортаж бижиири болган. Ол тенек аарыг кылдыр мегеленгеш, кезек үеде эмнелгеге чыткаш, эмнелгениң берге айтырыгларының дугайында чүүл бижиир ужурлуг.

Журналист кыс оптуг кажары-биле аарыг кылдыр мегеленип тургаш, эмнелгеге 10 хонук чыткан. Кажан ону үндүрүптерге, ол «Тенек аарыглар бажыңынга он хонук» деп чүүлүн бижээн. Ол чүүлүнде эмнелгениң чиир арга чок багай чемин, ажылдакчыларының чыдар аарыг кижилерге каржы-хажагай хамаарылгазын, коргунчуг «эмнээшкин» практиказының дугайында чырыткан. Ооң ачызында суд хыналдалары эгелээн, клиникаже комиссияны чоруткан.

Блай база бир дидим чорук кылыр бодап алган – Жюль Вернниң маадырындан дүрген черни дескиндир аян-чорук кылыры. 1889 чылдың ноябрь 19-та орукка чоруур чаңгыс барбалыг база чаңгыс-ла платьелиг делегей дескиндир эргиири-биле аъттаныпкан. Чүгле 72-ле хонук дургузунда ол бөмбүрзекти дескиндир эргээш, АКШ-че чанып келген.

Блай чидиг социал темалар чырыдарын уламчылап, Бирги делегей дайынының Чөөн чүк фронтузундан болуушкуннарны бижип турган. Нелли Блай хөрээнге дегдиргеш, 1922 чылда мөчээн. 1998 чылда АКШ-тың херээженнериниң алдарының национал залынга ооң адын мөңгежиткен.