Чырык экижээн
Тере-Хөл кожууннуң девискээринде үш дизель-генератор ажылдап турар, ооң иштинде ийи дизель-генератор Кунгуртуг суурда, өскези — Балыктыг сумузунуң Тал суурда, бир дизель-генератор курлавырда турар.
КХН «Дизель» ажылдакчылары 2019 чылда электри энергиязын ажыглааны дээш, ниити коммуналдыг чыылдаларның саны 940,0 муң рубль болган. Кунгуртуг суурнуң электри шугумнарын чаартып, чаа трансформаторларны садып салырынга 5,7 млн. рубльди аңгылаан. Суурнуң чырыы үзүктелиишкин чок.
Кожуун чагыргазы Каргы болгаш Эми сумуларынга дизель-генераторларны садып, база үш км электри четкилерин шөйери-биле чогуур ажылдарны эгелээн.
Чаа бүдүрүлге
Кожуунда алгы-кеш болбаазырадыр бүдүрүлге чери ажыттынган. Ону аныяк сайгарлыкчы Айдың Идам алгы-кеш болбаазырадырынга өөренип алгаш, чогуур документини холга ап, ажылдап эгелээн. Тускай станоктарны чээлиге алган. Кожуун чагыргазы ажылдаар оран-саваны аныяк сайгарлыкчыга аңгылап берип, деткээн. Кожуун чагыргазы ажыл чоктар программазын таварыштыр чүс бежен муң рубльди камгалап берген.
Отчетту эки деп үнелээн
2019 чылда Тере-Хөл кожуун чагыргазының кылып чоруткан ажылының отчедун чонга Дудуп Михаил аттыг культура төвүнге илеткээн. Хуралды чагырыкчы Алексей Чалан-оол ажыткан. Хуралга Шынаа сумузунуң чагырыкчызы Аян Дудуп, кожуун баштыңы Буян Шыырап, суму баштыңы Айдар Чигден киришкеннер. Кожууннуң байдалын, бюджет күүселдезин чыылганнар дыңнаан. «Аныяк өг-бүлеге — кыштаг», «Социал картофель", хууда бажың тудуглары болгаш ооң ажыглалче кииргенин, орук ажыл-агыйы, харылзаа, өөредилге, кадык камгалал, культурага хамаарыштыр чон санал-оналын берип, илеткелди эки деп үнелээн.
Тарыста сайгарлыкчылар ажылдай берген
Тере-Хөл кожуунда хууда сайгарлыкчылар колдуунда аъш-чемни база оон-даа өске чоннуң хереглел барааннарын боттарынга таарымчалыг өртектер-биле кожуунга эккеп турарының ачызында, чоннуң амыдырал хандырылгазы экижээн. 2019 чылда кожуунда бежен ийи хуу сайгарлыкчы бары демдеглеттинген. Эрткен 2018 чылга бодаарга, сайгарлыкчыларның саны немешкен. Кожуунда он бир магазин, бир автозаправка, ийи аптека, бир чемненир кафе, ийи пекарня, тос пилорама, «Тарыс», «Бояй» аржааннарынга дыштаныр байдалдарны тургузары-биле ийи сайгарлыкчы ажылдап турар. Бир сайгарлыкчы балык болбаазырадып садар ажылды хүлээнип алган.
"Шагааның хааны"— Экер Манчын
Арбаннар аразынга «Алдын Шагааның кадыны, хааны-2020» деп мөөрейге он ийи киржикчи киришкен. Мөөрей беш чадага эрткен. Түңнелинде, херээженнер аразынга «Горный» арбанның чурттакчызы Уран Сонам дээди шаңналды ап, «Алдын Шагааның кадыны-2020» деп атты чаалап алган. Экер Манчын — «Алдын Шагааның хааны-2020» болуп шылгараан. Мөөрейни түңнеп үндүрери нарын болган. Шииткекчилер Татьяна Доржу, Серенмаа Хомушку, Юлия Чигден оларның шыңгыы ажылының ачызында тиилекчилерни илереткен.
Алдынчылар чигир-чимис үлээн
Культура төвүнүң даштынга чон шаңналдар алыры-биле чыглып турда, үш «Урал» машиналар Кызыл хоорайдан кээп доктааган. Тере-хөлчүлер изиг чем, сүттүг шай-биле аалчыларын уткаан. Шагаа уткуштур шупту мөөрейлерниң -- тыва оюннарның маргылдааларын организастаан: шыдыраа, даалы, тевек, хендирбе сый шавары, баг тыртары дээш оон-даа өске. «Ойна» артелиниң даргазы, кожууннуң депутады Олег Дудко база оон-даа өске келген төлээлер чонга чараш, ажыктыг, улуг өртектиг белектерни тыпсып, бичии чаштарга чигир-чимисти үлээн. Кунгуртуг чону изиг адыш часкаашкыннары-биле аалчыларын уткувушаан, четтиргенин илереткеннер.
Уран СОНАМ,
«Хүнчүгеш» уруглар садының кижизидикчи башкызы.
Тере-Хөл кожуун. #Шын