Шагда-шагда, чоокта чаа-ла…
РФ-тиң Президентизиниң Айыткалы-биле, Россияның Маадыры Сергей Шойгунуң эгелээшкини-биле он чыл бурунгаар, 2014 чылдың күзүнүнде, Кызылдың президентиниң кадет училищези ажыттынып, 65 кадеттерни хүлээгеш, өөредип эгелээн.
Езулуг-ла «Шагда-шагда, чоокта чаа-ла» деп удурланышкак уткалыг билиишкинни ажыглап болур хуусаа. Бирде бодаарга, чоокта чаа дег, ынчалза-даа училищениң ол үе дургузунда кылып чоруткан ажыл-ижиниң үре-түңнели чурттуң сайзыралынга болгаш келир үезинге үнелеп четпес курлавыр дээрзин ук өөредилге чериниң доозукчуларының төрээн черинге бараан болуп, төлептиг ажылдай бергени бадыткап турар.
Сентябрь 26-да В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга Кызылдың президентиниң кадет училищезиниң тургустунгандан бээр 10 чыл болган юбилейин демдеглээн байырлыг хемчег болган. Аңаа РФ-тиң Камгалал яамызының төлээзи, полковник Геннадий Маркевич, ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыг, ТР-ниң Дээди Хуралының депутады Эрес Хуурак болгаш училищениң башкылары, сургуулдары дээш аалчылар Национал театрның көрүкчүлер залын долдур олурупкан.
Байырлыг хемчегни П.Чайковскийниң «Евгений Онегин» деп операзынга училищениң сургуулдарының «Кадеттиң сылдызы» ансамблиниң оожум бөөлдении-биле ажыткаш, Россияның, Тываның, РФ-тиң Камгалал яамызының, Кызылдың президентиниң кадет училищезиниң дөрт тугун сцена кырынче байырлыг байдалга үндүрген езулал-биле болгаш Россияның болгаш Тываның ыдык ырылары-биле эгеледи.
«Кыска үениң дургузунда училище кайгамчык солун болгаш чогаадыкчы орукту эрткен. Училищениң матерал-техниктиг баазазы бүрүнү-биле чүмнеттинип, эртем-билиг чедип алырынга таарымчалыг байдалдар тургустунган. Ында өөренип турар сургуул бүрүзү салым-чаяанын улам сайзырадып, ону амыдыралга боттандырып шыдаар аргалыг.
Ол бүгү – федералдыг төптүң, хамыктың мурнунда Россияның Камгалал яамызының ачызы-дыр. Тыва база бодунуң эвээш эвес үлүүн киириштирген. Аныяк салгалывысты болгаш эң-не шыырак дээн башкыларывысты чоруткан болгай бис.
Бо хүнде Кызылдың президентиниң кадет училищези бистиң чоргааралывыс-тыр. Шынарлыг билиг талазы-биле Росияның эң-не шыырак өөредилге черлериниң санынче кирип турар. Мында Россияның аңгы-аңгы регионнарындан болгаш Моол республикадан элээди оолдар, уруглар өөренип турар. Кадет училищениң сургуулдары – республикада болуп турар патриотчу, спортчу болгаш культура хемчеглериниң идепкейжилери.
Юбилейлиг чылда кадет училищеге РФ-тиң Президентизи аалдап келгени өөрүнчүг болуушкун. Башкыларның ажыл-ижин болгаш сургуулдарның чедиишкиннерин көргеш, Россияның келир үези дээш сагыш човавас болза, ажырбас дээрзин Владимир Владимирович демдеглээн. Ол дээрге ук өөредилге чериниң башкыларынга болгаш өөреникчилеринге улуг чоргаарал-дыр.
Училищениң чамдык доозукчулары РФ-тиң Камгалал яамызының дээди өөредилге черлеринде уламчылап, а бир чамдыызы ТШО-да киржип, күрүне шаңналдарын ап эгелээн. Училищеге моон-даа соңгаар хөгжүүрүн, сайзыраарын, а сургуулдарга кадет деп атты төлептиг эдилээрин күзедим!» – деп, ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыг байыр чедиргеш, чылыг-чымчак сөстерни чугаалады.
ТР-ниң Баштыңының өөрүп четтириишкинниң бижии-биле училищениң склад эргелекчизи Лариса Хомушкуну, методиктиг кабинеттиң эргелекчизи Елена Веберни, даштыкы дылдар башкызы Эмилия Кууларны шаңнаан.
ТР-ниң Баштыңының Хүндүлел бижии-биле химия, биология, физика башкызы Мариана Халбыны шаңнаан.
Кызылдың президентиниң кадет училищезиниң кижизидилге талазы-биле килдис эргелекчизи Наталья Нелюбинага болгаш физика, химия болгаш биология башкызы Татьяна Коноваленкога «Тыва Республиканың өөредилгезиниң алдарлыг ажылдакчызы» деп атты тывыскан.
ТР-ниң Баштыңындан, РФ-тиң Камгалал болгаш Чырыдыышкын яамыларындан, ТР-ниң Дээди Хуралдың өмүнээзинден өөрүп четтириишкинниң бижиктерин, хүндүлел бижиктерни кадет училищеде он чыл дургузунда бүгү сагыш-сеткилинден ажылынга бердинип чоруур башкыларга күрүне шаңнал-макталдарын тывысканы өөрүнчүг болду.
«Тывага төрүттүнгеш, Тывага өскен мен. Бичиимден тура-ла башкы болур деп изиг күзелдиг чордум. Сеткилимден ажылдаарын кызыдып чоруур мен. Мээң ажылымга бедик үнелел бергени дээш ТР-ниң Баштыңынга өөрүп четтиргенимни илередир-дир мен. Он чыл бурунгаар РФ-тиң Камгалал яамызының шугумунга ажылдап, төрээн чурттумнуң төлептиг төлдерин кижизидер арганы меңээ тургусканы дээш салым-чолумга мөгеер-дир мен. Меңээ ол чоргаарал-дыр. Кады демнежип, ам-даа бедиктерже үнүп ажылдаарывыска бүзүрээр мен» – деп, физика, химия, биология башкызы Татьяна Коноваленко сагыш-сеткилин илеретти.
Он чыл бурунгаар 65 оол өөренип эгелээн кадет училищеде бо хүннерде барык 400 оолдар, уруглар өөренип турар. Оларның 80-и уруглар дээрзин сагындыраал. Тускай шериг операциязынга киржип тургаш, мөчээн чамдык маадырларывыстың ажы-төлү база кадет училищеде өөренип турар. Ук өөредилге черинде инженер-техниктиг болгаш дылдар өөренир школаларны организастаан. Олар шериг мергежилди шиңгээдип албышаан, спорттуң шупту хевирлери-биле ойнап, мага-бодун дадыктырып чоруур. Оон ыңай конькилээр дош, кара адар тир, чиик атлетика стадиону, бут бөмбүүнүң шөлү, ном саңы, номчулга залы, психологтуң кабинеди дээш өөреникчи кижиге херек ужурлуг чүүлдер доозазы бар. Уруг бүрүзү бүгү талалыг сайзыралды ап турар дээрзи билдингир.
Хемчег эгелээр бетинде, улус чыглып турар аразында, силии кончуг кылдыр кеттинген башкы болгу дег херээжен кижиниң олуттарынче эртип турар кадеттерже ынакшыл болгаш чоргаарал долган карактары-биле сеткил ханып, хүлүмзүрбүшаан, көрүп турары эскеринчиг, кандыг-даа төлдүң чедиишкини башкының өөреникчизинге төнчү чок ынакшылында. Бичии кижиниң кижи болуп хевирлеттинеринге, эртем-билиг чедип алырынга ада-иезиниң, башкызының ынакшылы чугула черни ээлеп турар. Кызылдың президентиниң кадет училищезиниң доозукчуларының чедиишкини дээрге-ле оларның башкыларының күжениишкинниг ажыл-ижи дээрзи билдингир. Тыва черивисте шак ындыг бедик деңнелдиг өөредилге чери бар болганынга чоргаарланмас аргажок. Алдар-аттыг чаңгыс чер чурттуувус, Россияның Маадыры Сергей Күжүгетович Шойгуга өөрүп четтиргенивисти канчап илеретпес боор.
Байырлал «тергиин» деңнелге эрткен. Уруглар, оолдарны уран чүүлге, спортка, өөредилгеге сонуургалын оттуруп, сеткилинден бердинип ажылдап чоруур удуртукчуларга, башкыларга училищениң юбилейлиг чылын таварыштыр чедиишкиннерни күзеп каалы.
Айдың ОНДАР.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.
“Шын” №74 2024 чылдың сентябрь 28
