Апрель 1-де “Чылдың башкызы” мөөрейниң регионалдыг чадазының ажыдыышкыны болуп эрткен. Аңаа ниитизи-биле кожууннарга тиилекчи болган 233 башкы киржип чедип келген.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы-биле бо чылын, ооң мурнунда чылда дег, ниити шаңнал фондузун 5 сая рубль кылып каан. Мөөрейге тиилекчи болуп, “Тыва Республиканың чылдың башкызы – 2024” деп атты чаалап алган башкы шаңнал кылдыр 1 сая рубльди алыр. Ол ышкаш федералдыг деңнелге Тываның адын камгалап киржир эргелиг болур.
Башкыларның профессионал мергежилдиин шылгаар мөөрей 34 чыл дургузунда уламчылап турар. Ында бедик мергежилдиг башкылар, кижизидикчилер, директорларның кижизидилге талазы-биле сүмелекчилери киржип, боттарының башкы мергежилиниң деңнелин бадыткаарлар.
Ооң мурнунда чүгле “Чылдың башкызы” мөөрейни эрттирип турган болза, чоорту өске-даа мөөрейлер база немежип келген. Чаңгыс мөөрейден киржикчи бүрүзүнге чаа дуржулганы шиңгээдип, күзелдерин өскертип, чаа-чаа үзел-бодалдар тып алыр арганы тургузар 12 угланыышкын тывылган. Мөөрейниң баштайгы чадазы школалар болгаш уруглар садтарынга болуп эрткен. Оларның тиилекчилери кожууннар иштинге ийиги чадага киришкен. Үшкү чадазы республика деңнелдиг эртип турар. Ында республиканың кожуун бүрүзүнден башкылар боттарының билиин болгаш арга-дуржулгазын хынап чедип келген.
“Аныяк специалист” деп номинацияның 20 киржикчизиниң 12-зи “Мен башкы мен” деп регионалдыг төлевилелдиң киржикчилери. Ол дээрге дээди өөредилге черин дооскаш, школага чаа-ла чедиишкинниг ажылдап эгелей берген доозукчулар. Оларның бирээзи Тываның күрүне университединиң доозукчузу Бай-Белек Ооржак бодунуң билиг-мергежилин шенээри-биле киржип чедип келген: “Бештен он бирги класска чедир төөгү болгаш ниитилел эртемнерин башкылап турар мен. Ол ышкаш 5-ки класстың удуртукчу башкызы база мен. Ажык кичээлимни аграрлыг лицейниң баазазынга 9 “А” класска “Административтиг хоойлу-дүрүм” деп темага эрттирер мен”.
Ол ышкаш Каа-Хем суурнуң 2 дугаар школазының өөреникчилери, медиатөптүң кежигүннери база мөөрейни сонуургап келген. “Келир үеде математика башкызы болуксаар мен. Мээң ол күзелим бичиимден тура-ла тыптып келген. Чүге дээрге сан санаарынга ынак болгаш, математика кичээлин аажок сонуургаар мен. Онгу класстан тура школамның медиабөлүүнче кирип алган мен” – деп, медиабөлүктүң кежигүнү Ника Монгуш чугаалаан.
“Бо мөөрейлер башкы мергежилиниң кызыгаар чок аргаларын көргүзүп, башкыларга хөгжүлдениң херекселдерин берип турар. Мөөрейниң чамдык шылгалдалары башкылаашкынның баштайгы базымнары апарган” – деп, өөредилге сайыды Елена Хардикова демдеглээн.
Мөөрейниң дүрүмүнде чаа-чаа чүүлдер хөйү-биле кирген. Оларның аразында башкылаашкын адырында билиглерин хынаар педагогиктиг диктант база кирип турар. Бо чылын онза кичээнгейни Чурагайлыг өөредилге контентизиниң ном саңын ажыглап билирин шылгаар чүүлдерже угландырган.
Бо чылын мөөрейде республиканың 4 муң ажыг башкылары киржип чедип келгенин Тываның Регина Бегзи аттыг өөредилге хөгжүдер болгаш мергежил бедидер институдунуң ректору Жанна Уважа дыңнаткан. Ол дээрге бүгү башкыларның 40 хуузу болуп турар.
“Тергииннерниң тергииннерин илередир номинациялар чылдан чылче көвүдеп кел чыдар. Ол дээрге Россияның чылдың башкызы, Россияның чылдың кижизидикчи башкызы дээш оон-даа өске. Оларның аразында аныяк башкыларга болгаш кижизидикчилерге “Педагогиктиг дебьют” деп номинация база бар. Кижизидилгеже угланган “Кижини кижизидери”, “Чүрээмни уругларга берип тур мен” деп номинациялар база кончуг оназагай. “Өөредилге чериниң эң тергиин удуртукчузун” база илередир. “Эң-не тергиин эр башкы – лидер болгаш дагдыныкчы” деп тускай мөөрей чүгле Тывада эртип турар” – деп, Жанна Уважа чугаалаан.
Мөөрей Кызылдың элээн каш өөредилге черлеринге болгаш Сукпакта П. Морозов аттыг аграрлыг лицейниң баазазынга апрель 1-ден 5-ке чедир уламчылаар. Апрель 6-ның хүнүнде мөөрейни түңнеп, тиилекчилерни шаңнап-мактаар.
Чыжыргана СААЯ.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
«Шын» №25 2024 чылдың апрель 3
