Республиканың школа директорлары болгаш өөредилге талазы-биле оралакчы башкыларының киржилгези-биле өөредилге программаларының шактарын хуваар хурал болуп эрткен. Аңаа школаларга тыва дыл болгаш чогаал эртемнериниң өөредилге шактарын неделяда 5 чедир көвүдедир дугайында Өөредилге сайыдының оралакчызы Ольга Якушева болгаш ниити өөредилге болгаш кижизидилге килдизиниң удуртукчузу Светлана Монгуш башкылар-биле сүмелешкен.
Улуг чыыштың кол айтырыы – федералдыг күрүнениң өөредилге стандарды (ФКӨС) тыва дыл болгаш төрээн чогаал өөренир кичээл шактарын көвүдедир сорулгалыг өөредилге планнарының янзы-бүрү хевирлерин аразынга дугуржуп сүмележири.
2023–2024 чаа өөредилге чылында өөредилге планнарын, эртемнер шактарын өөренип көргеш, тыва дылды 5 шактан эвээш эвес кичээлдээр дээрзин Тываның Өөредилге яамызының специалистери санап үндүрген. Тыва дылды школага өөредириниң дугайында ада-иелер шиитпирлээр деп, Светлана Монгуш демдеглээн. Ооң чугаазы-биле алырга, уруг бүрүзүнде төрээн дылын өөренир долу эрге бар. Ук эргени чамдык ада-иелерниң ажыглавайн турары харааданчыг. Тыва дылга чугааланмас уругну тыва классче тыва дылды өөредири-биле, а орус дылды билбес уругну орус дылга өөредири-биле орус класстарже киирип турар таварылгалар хөй дээрзин Светлана Монгуш чугаалап турар.
– Орус дылга өөренип өскен мен. База ол ышкаш бистиң төрел аймаавыста янзы-бүрү язы-сөөктүң төлээлери бар-даа болза, бодумну тыва кижи деп миннип чоруур мен. Школага меңээ тыва дылды өөредип турган болза, төрээн дылымны дыка эки билир турар ийик мен. Салгалдан салгал дамчып келген өгбелеривистиң өнчү кылдыр арттырып кааны өндүр улуг тыва дылывыска аныяк-өскенни сонуургадыры-биле тыва дылдың шактарын көвүдедип турар бис – деп, Светлана Монгуш дыңнаткан.
Төрээн дыл кырынга эртемнерни өөренир дугайында өөредилге планнарының хевирлерин Национал школа хөгжүдер институттуң тыва дыл лабораториязының эргелекчизи Виктория Монгуш хуралдың киржикчилеринге таныштырган.
2023–24 чаа өөредилге чылында дараазында өөредилге планнарын
Өөредилге яамызы сүмелеп турар:
- эге школаның 1, 2-ги класстарга чаарттынган ФКӨС ёзугаар 4 дугаар хевирниң өөредилге программазы (төрээн дылды 6 хүн өөренир программа); 3, 4-кү класстар- га – 3 дугаар хевирниң 6 хүн өөренир амгы үеде ажылчын ФКӨС ёзугаар өөредилге программазы;
- 5, 6-гы класстарга чаарттынган ФКӨС ёзугаар 5 дугаар хевирниң 6 хүн өөренир программазы; 7, 8, 9 класстарга – амгы үеде ажылчын ФКӨС ёзугаар 4 дугаар хевирниң 6 хүн өөренир программазы;
- 10-гу класстарга чаарттынган ФКӨС-биле Россияның чоннарының дылдарын өөренир тускай программа ёзугаар, 11-ги класстарга –амгы үеде ажылчын ФКӨС ёзугаар тускай хөй салбырлыг программа ёзугаар тыва дылдың шактарын көвүдедир.
/ Алиса ДОНГАК.
Национал школа хөгжүдер институттуң чуруктары.
"Шын" №45 2023 чылдың июнь 21
