1944 чылда Тываның хөжүм-шии училищезиниң сургуулдары Иван Исполневтиң тургусканы Виктор Көк-оолдуң “Хайыраан бот” деп шиизиниң чаа эде номчулгазын бараалгатканнар. Хөгжүм каасталгазы кылдыр театр чанында тургустунган улусчу хөгжүм херекселдериниң оркестрин ажыглаан.
ТАР ССРЭ-ниң хүрээлеңинге эки тура-биле бактаап киргениниң соонда, Тыва автономнуг областың театрын Тываның область хөгжүм-шии театры деп эде адаан.
Ада-чурттуң Улуг дайынының үезинде театр-училищениң артист-сургуулдары «Бүгү күштү дайзынны чылча шаварынче», «Партизаннар», «Чылча шавар», «Колхозта», «Малчын арат» деп театржыткан суртаал көргүзүглерин хөй удаа көргүскен.
Ынчан театр Тыва Арат Республиканың совет хамаатыларының клувунга турган. Чаа оран-саваже көжүлде ийи-үш чыл эрткенде болган. Ам ында Тываның күрүне филармониязының оран-савазы турар.
«Өңнүктер, мырыңай бо каш хонуктарда меңээ улус элээн каш эрги чуруктарны эккеп, архивке хүлээттилер.
Бо бир чурук-даа дижик. Оон театрның көрүкчүлер залында турар бистиң сураглыг артистеривисти, а ол ышкаш кайгамчык кижи болгаш удуртукчу Шулуу Даваевич Кууларны ооң командазы-биле көөр бис. Бодунуң үезинде хоорайның кол архитектору турган Борис Доңгакович Байыр-оолду база танып тур мен” деп, В.Көк-оол аттыг Национал театрда архивтиң удуртукчузу Светлана Мунзук бодунуң блогунда бижээн.
Чурукта Щетинкин-Кравченко кудумчузунда Тыва театрның ийиги оран-савазы, ам ында Тываның күрүне филармониязының оран-савазы турар. Ооң-даа мурнунда Совет хамаатыларының клуву. "Хайыраан бот" шии, 1944 чыл.
ТР-ниң Культура яамызының медээзи-биле.
ИСПОЛНЕВ ИВАН ЯКОВЛЕВИЧ
1894–1986, Москва
В.Э. Мейерхольдунуң өөреникчизи. Москваның уран-чечен академиктиг театрының база Е.Б. Вахтангов аттыг театрының студияларынга өөренип турган.
1923–1934 чылдарда – Мейерхольд аттыг театрның актеру.
1930 чылдарның төнчүзүнде Революция театрынга (ам В. Маяковский аттыг театр) албан-хүлээлгезин күүседип турган.
1940 чылдың сентябрьда Москвадан Тываже тываларны театр уран чүүлүнге өөредири- биле көжүп келген.
Тываның хөгжүм-шии студиязын Күрүнениң театр-хөгжүм училищези кылдыр эде чаарткан. Республиканың Национал хөгжүм-шии театрының үндезилекчизи.
1940–1945 чылдарда – Тыва театрның режиссёру болгаш уран чүүл удуртукчузу, ооң-биле чергелештир Тываның театр училищезиниң башкызы болгаш удуртукчузу.
“Шын” №71 2024 чылдың сентябрь 18