Апрель 23-те Тываның Чазак бажыңынга ТР-ниң Хуралы (парламентизи) часкы сессияның ээлчег чок хуралын эрттирген. Аңаа Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ТР-ниң Чазааның 2023 чылда ажыл-чорудулгазының түңнелдериниң дугайында база 2024 чылда мурнады боттандырар угланыышкыннарының дугайында илеткээн.
Илеткээр мурнунда Тываның Баштыңы тускай шериг операциязының киржикчилеринге база оларның өг-бүлелеринге эрткен чыл дургузунда көргүскен деткимчелер дугайында дыңнадыгны кылган. «Россия Федерациязының Президентизиниң даалгазы езугаар тускай шериг операциязының киржикчилеринге деткимче көргүзер «Ада-чурт камгалакчылары» күрүне фондузунуң регионалдыг салбыры тургустунган. Бөгүнде фондунуң координаторлары дайынчы хөделиишкиннерниң 509 хоочуну, оларның санында 94 инвалид, ол ышкаш ТШО-га мөчээн дайынчыларның 1252 төрели-биле ажылдап турар».
Үш аңгы улуг кезектерге тургустунган отчётту илеткеп тура, кижи капиталының хөгжүлдези, экономиктиг хөгжүлде, күрүне удуртулгазы база таныштырган.
Кижи капиталының хөгжүлдезиниң дугайында кезекте демографияны айтып турар. Републиканың база бүгү чурттуң эң-не кол өнчүзү — кижи капиталы деп ол демдеглээн: «Баш бурунгаар санаашкыннардан алырга, 2024 чылдың январь 1-де республиканың чурттакчы чонунуң саны 337,5 муң кижи болган, 2022 чылда турганындан 273 кижи хөй. Ол чайгаар өзүлде-биле ортумак российжи көргүзүгден ийи катап хөй болганындан хамааржыр. Статистика медээзинден алырга, 2023 чылда республикага 5738 чаш төрүттүнген, 1000 чурттакчыга онааштыр 16,9 чаш. Сибирь регионнарының аразында Тыва ол көргүзүг талазы-биле мурнуку одуругда».
Чазактың отчёдунда республиканың экономиктиг хөгжүлдези база күрүне удуртулгазы дугайында база тодаргай киирген. Ол ышкаш Тыва Республиканың Чазааның ажыл-чорудулгазының 2024 чылда кол угланыышкыннарын, кол сорулгаларын болгаш чаа төлевилелдерни В. Ховалыг таныштырган.
Тываның Чазааның Даргазының оралакчызы Олег Лукин ТР-ниң Дээди Хуралының депутаттарынга Чазактың эчис сорулгаларын деткип турары дээш четтиргенин илереткен. 2023 чылдың отчёду болгаш көргүзүглери шилип алган угланыышкынның шынныын көргүзүп турар деп ол демдеглээн: «Үлетпүр хөгжүлдезиниң кол башкарыкчы чылдагааны тудуг болган. Ажыглалга киирген тудугнуң объёму 172,4 муң дөрбелчин метр. Ол көргүзүг ам-даа өзер. Ол дээрге немелде ажылчын олуттар, тудуг материалдарының бүдүрүлгези, үндүрүг баазазының өзүлдези база ИПСЭР программазының акшаландырыышкыны-дыр».
Кызыл кожууннуң Баштыңы Елена Филипова Тываның Баштыңының илеткелиниң дугайында бодунуң бодалдарын чугаалаан: «Илеткел тодаргай болгаш ханы уткалыг болду. Ында республиканың амыдыралының шупту адырларын хаара туткан-дыр. Чуртта берге байдал чоруп турда, экономика, коммунал ажыл-агый адырларында эки шимчээшкиннер бары эки-дир. Ол ышкаш республика янзы-бүрү инвестициялыг төлевилелдерде, программаларда киржип турары база республикавыста дыка хөй школалар, оруктар туттунуп турары өөрүнчүг-дүр. Берге айтырыгларны база демдегледи. Ону шиитпирлээр угланышкыннарны база айытты. Ниитизи-биле илеткелге таарзындым».
А. СОЯН.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруу.
«Шын» №31 2024 чылдың апрель 24
