Июнь 24-те Чазактың хуралдаар залынга “Тываның маадырлары” регионалдыг программаның киржикчилериниң Россияның улусчу ажыл-агыйлар болгаш күрүне албанының академиязынга өөренири-биле, шылгалдаларны канчаар эрткениниң дугайында илеткээн.
Ук программаның киржикчилерин шилиир ажылдар Тываның Баштыңының 2025 чылдың февраль 27-ден тура 42 дугаар чарлыы ёзугаар иштики политика талазы-биле департаментизиниң күүселдези-биле эгелээн. Мөөрейниң бүгү-ле хемчеглери академияның саналдары ёзугаар чогуур байдалга эрткен. Ук шилилгени тускай ортумак болгаш дээди эртемниг ТШО-нуң хоочуннарының болгаш киржикчилериниң аразынга билиин бедидип алыры-биле эрттирген. Шилилгени эрткеш, өөренип алган киржикчилерге билиг бедиткен дугайында дипломну база бээр.
Мөөрейге киржири-биле бүрүткедир чада бо чылдың март 6-дан апрель 9-ка чедир болуп эрткен. Аңаа ниитизи-биле 625 кижи чагыгны киирген. Чедир долдуртунмааны-биле, 26 чагыгдан ойталаар ужурга таварышкан. Арткан 599 кижиниң аразында 436-зы РФ-тиң Чепсектиг күштеринге, 43-ү Росгвардияга, 6-зы Россияның ИХЯ-зынга, 11-и ОБЯ, Шииткел күүседир федералдыг албан дээн ышкаш ведомстволарга, 36-зы күрүне болгаш муниципалдыг албаннарга, 4-ү күрүне корпорацияларынга азы компанияларынга, 2-зи хуу корпоративтиг секторга, 23-ү хууда сайгарлыкчыларга азы бодун боду ажылга тургузуп алган кижилерге, 38-и өске адырларга хамааржыр.
Мөөрейниң киржикчилери хууда кабинеттеринге боттарының дугайында медээлерни кииреринден аңгыда, ажылдаксап турар адырында республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезинге хамаарышкан 3 чугула айтырыгны болгаш ооң шиитпирлээр аргаларын тайылбырлавышаан, эссэни база бижээн.
Ооң түңнелинде шылгалданы 381 кижи эртип келген. Апрель 10–13 хүннеринде онлайн хевирге тестини база эрткен. Дайынчы даалгалар күүседип турганнарга май 12–15 хүннеринде немей курлавыр хүннерни база берген. Тест 2 кезектен тургустунган. Баштайгызы чогуур үе дургузунда харыылаар 30 айтырыглыг, дараазындазы удуртулга талазы-биле арга-дуржулгазын хынаар 80 айтырыглыг. Түңнелинде 264 кижи тестини эртип келген. Дараазында чадаже чүгле 5-тен 10 баллдарлыг киржикчилерни алган. Ооң соонда 222 кижи арткан.
Үш дугаар чадада Россияның ТР-де Айыыл чок чорук албанының, Шериг комиссариадының, ИХЯ-ның хыналдазын эрткен. Оларның 6-зы шериг керээзин чедир күүсетпээн, ТШО киржикчизи деп эрге-байдалы чок, дескен кижилер аразында ады бар болган дээш аңгы-аңгы чылдагааннар-биле дараазында чадаже эртпейн барган. Ооң соонда 216 кижи арткан.
Дараазында чугаалажыышкын кезээ май 26-дан июнь 6-га чедир болган. Мөөрейниң киржикчилерин улуг арга-дуржулгалыг психологтар, башкылар, удуртукчулар болгаш кадрлар талазы-биле ажылдакчылар дээш ниитизи-биле 7 кижи хүлээп алган. Оларның бирээзи ТШО-га боду киржип чораан. 120 кижини ырактан, 77-зин “очно” хүлээп алган. Оларның 2-зинден ойталапкан, 17 кижи харылзааже үнмейн барган. 18 кижи РФ-тиң Чепсектиг күштери-биле керээ чарбаан болган. Ниитизи-биле чугаалажыышкынны 199 кижи эрткен. Оларның 38-ин “Тываның маадырлары” регионалдыг программага киржир кылдыр эксперттер саналдаан. 1 кижини Күрүнениң дээди удуртулга школазының директору Алексей Маркович Колесниковтуң чагаазынга даянып, бедик чедиишкиннери дээш шылгалдалар чокка хүлээп алган.
“Тываның маадырлары” регионалдыг программа-биле амдыызында 30 кижи өөренир ужурлуг. 39 кижиниң аразындан ам-даа шилилгени кылыр. Оларның аразындан удуртукчу арга-мергежилдиг, күрүне шаңналдарын алган халажылгада болгаш ам-даа шериг албанын күүседип турар, ол ышкаш ТШО-га киржип тургаш, кемдээшкин алган кижилерни база программаже киирерин өөренип көөр.
Чыжыргана СААЯ.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруу.
“Шын” №24 2025 чылдың июнь 26