Республиканың Р.Д. Кенденбиль аттыг уругларның уран чүүл школазының сургуулдары Новосибирск хоорайга мөөрейге чедиишкинниг киришкеш келген. Ол дугайында соктаар хөгжүм херекселдериниң башкызы, РФ-тиң культуразының алдарлыг ажылдакчызы Валерий Ондарның тайылбыры:
– В.Л. Сурначёв аттыг “Ударная Сибирь” III регионнар аразының соктаар хөгжүм ойнакчыларының аразынга ажык мөөрей үш дугаар чыл эртип турар. Мен бодум РФ-тиң алдарлыг артизи, Новосибирскиниң Академиктиг симфония оркестриниң соктаар хөгжүмүнүң концертмейстери, профессор, улуг башкы, хөгжүмчү Владимир Сурначёвту амы-хууда таныыр турган мен.
Бо мөөрейниң киржикчилери, бистиң бөлүүвүсте 13 харга чедир уруглар, дыка шыырак болгаш, адааннажылга улуг болган. Бистиң өөреникчилеривис бир дугаар мындыг улуг мөөрейге киришкени бо. Меңээ, башкы кижиге, кол-ла чүве, өөреникчилерим мындыг улуг мөөрейлерниң деңнели кандыг дээрзин көрүп билип алыры. Өске уругларның оюнун база көрзүннер дээш, киириштирип турар мен. Оон оларны өөредири-даа белен болур.
“Соло” номинацияга киржири эң-не берге. Чүге дээрге кижи бүрүзү солистеп шыдавас. Чижээ, “Ойна” ансамблиниң чедиги бөлүүнден Чылгычы биле Намзырай ышкаш ойнаптар солист кым болурун билбес мен.
Новосибирск, Кемерово, Красноярск, Барнаул, Санкт-Петербург хоорайлардан дыка шыырак уруглар кээр-даа болза, оларның аразындан солистер бир-ийи кижи болур.
Новосибирскиниң тускай хөгжүм школазының дугайында аңгы чугаалаксап тур мен. Чүге дээрге ол школаже душкан-на кижини хүлээп албас. Аңаа чүгле ховар салым-чаяанныг уругларны өөредип турар. Мээң өөреникчилерим ол школадан 11 харлыг вундеркинд хөгжүмчү-биле таныжып алганнар. Аңаа хөй айтырыгларны салып, сонуургааннар. Чижээ, ол школаже канчап кирип алганын, кирери берге болган бе, кайы хире үе дургузунда белеткенип турарын айтырган. Ынчан ол оол, хүннүң-не 6 шак деп харыылаан. Бистиң уруглар кайгай бергеш, “Бис 30 минута!” — деп чугаалааннар. Чогум, бистиң Намзырай биле Чылгычывыс база 6 шак белеткенип турар.
Өөреникчилерим: 5 классчы Тамерлан Тумат, 6 классчы Рамира Падан. Мээң клазымда дөрт чыл өөренип турар. 6 классчы Илья Долженко, клазымда бир дугаар чыл өөренип турлар. Кызылдың уран чүүл колледжизиниң чанында уругларның уран чүүл школазындан шилчиттирип келген Балбан-оол Бады 7 классчы.
Бо мөөрейге Тамерлан эки ойнады. Эрткен чылын ону, ансамбльдиң составынга турда, эскерген мен. Рамира мындыг деңнелдиг мөөрейде бир дугаар киржип турар болгаш, сценаже үнүп келгеш, арай девидээн. Аңаа ам-даа дуржулга херек. Чогум ансамбльда эки, дидим ойнап турар кижи. Мөөрейге чаңгыстың оюнун күүседири аңаа дыка берге болган. Шак ындыг хөгжүм чогаалды 6–7 класска ойнаар, ол чаа-ла 4-кү класста. Илья Долженко боду хөгжүмге өөрениичел, чүгле холдарын сула салып шыдавады, ол талазы-биле ам-даа эки ажылдаар бис. Балбан-оол Бадының хөгжүмге сонуургалы, өөрениичели, салым-чаяаны авазындан келген боор. Ынчалза-даа дөскел чок, ам безин улуг хемчээлдиг чогаалдарны ойнап турар. Ону ойнаарда, боду хөй белеткенир ужурлуг. Чүгле ынчан ол ансамбльдиң лидери болуп шыдаар.
«Соло» номинацияга кончуг шыырак уруглар киришти. Мээң өөреникчилерим дуржулга алыр дээш, киржир ужурлуг болган. Мооң соонда оларны Красноярск хоорайга мөөрейге белеткеп эгелээр мен. Аңаа Н.Л. Тулинин аттыг аныяк хөгжүмчүлерниң Бүгү-россия чергелиг ажык мөөрейи болур. Новосибирскиге мөөрейге киришкен өөреникчилерим элээн чүвени биле берген боор.
Доозукчум Чылгычы Ондар 7 класска бир дугаар Хову-Аксынга “Джаз-Фьюжн” мөөрейге киришкеш, “Итали польканы” ойнааш, ийи дугаар черниң шаңналын алган. Оон-на шыырак белеткенип эгелээн. Ол күжениишкин халас барбаан, чедиишкинге эккелген. Бодаарымга, бо доозукчум амгы өөреникчилерге үлегер болуп болур.
“Соло” номинацияга мөөрей мээң өөреникчилеримге бир дугаар болуп турар. Бо мөөрейге киржилгениң эң кол чүүлү чүл дизе, уруглар боттарының үе-чергелериниң канчаар ойнап турарын көрүп, билген, дуржулгалыг апарган, боттарын база деңнеп, түңнелдерни үндүрүп, мөөрейге канчаар белеткенир ужурлуг деп чүвени кончуг эки билгеннер.
Чедиишкин? Күжениишкинниг кызып чоруур улустан ол чайлавас.
Бистиң корр.
ТР-ниң Культура яамызының медээзи болгаш чуруу.
“Шын” №6 2025 чылдың февраль 20
