ТР-ниң Баштыңының албан-хүлээлгезин күүседип турар Владислав Ховалыг Чөөн-Хемчик кожуунче ажыл-агыйжы сургакчылаашкынының үезинде, «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» программазынга үндезилеп тургустунган бүдүрүлге черлеринге база барган.
Ногааны мөөңнеп болгаш таарыштыр үүрмектеп, болбаазырадып садар төп 2015 чылда ажылын эгелээн. Ук төпке бир чылда 250 тонна ногааны шыгжааш, болбаазыраткаш, 250 муң банка дузаан болгаш консервалаан ногааны үндүрери көрдүнген турган. Ук бүдүрүлге чери Нелли Сарыгларның фермер ажыл-агыйының баазазынга күрүнениң деткимче грант 4 миллион рубль деткимчези-биле ажыттынган.
Оон аңгыда, ук кожуунга эът комбинадын Урана Ооржак ажыткан турган. Комбинат ажыдарынга күрүнениң-даа, хууда сайгарлыкчының-даа эвээш эвес акша-төгерии үнген. 2015 чылда күрүнеден 15 миллион рубль деткимчени алгаш, 10 миллиону-биле дериг-херексел, а артканын тудугже үндүрген. Ол ышкаш 14 миллион рубль-биле чемненир черни болгаш садыгны немей туткан. Ол 14 миллионнуң 11-и сайгарлыкчының бодунуң хууда акшазы.
Бир дугаар чылында-ла шын эвес ажылдың түңнелинде, ногаа шыгжаар шыгжамыр-даа, эът болбаазырадыр цех-даа хагдынган.
Экономика болгаш Көдээ ажыл-агый яамыларының экспертериниң үндүрген түңнели-биле алырга, бүдүрүлгелерниң кайызының-даа турупканынга сайгарлыкчылар боттары буруулуг болуп турар. Төлевилелди тургузуп тургаш, эң эгезинде-ле, шын эвес дериг-херексел садып алганнар. Ооң хараазындан баштайгы дүжүдү «өлген». Ынчангаш улаштыр сайзыраар аргазы чок апарган. Эът комбинады-биле база шак-ла ындыг төөгү болган. Бо таварылгада эът хүлээп алырда, шын эвес чүүлдерни кылып, частырыгларны эрттирипкен. Түңнелинде эът садып алыр аргазы чок арткаш, өре-ширеге туттура берген.
ТР-ниң Баштыңының албан-хүлээлгезин күүседип турар В. Ховалыг ол бүгүнү өөренип көргеш, кожууннуң эът болгаш ногаа бизнезин хаарының дугайында эвес, а канчап катап ажыдып алырының дугайында демдеглээн.
«Цехтерниң ниити байдалы ажырбас-тыр, кыска үе иштинде хөй эвес акша-хөреңги-биле цехтерни ажыглалче киирип ап болур аргавыс бар-дыр» - деп, ол чугаалаан.
Айдың ОНДАР.
#Чөөн_хемчиккожуун #Чаңгыссуур_чаңгысбүдүрүлге #Владиславховалыг #Тыва #Тува #Тувамедиагрупп #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva