1983 чыл. Совет Эвилели биле Американың Каттышкан Штаттарының аразынга шериг-политиктиг удур-дедир туржуушкуннуң эң дүшкүүрлүг үези.
1983 чылдың апрель айның 4-түң хүнүнде АКШ-тың агаар-шериг күштериниң шүүргедекчи дайынчы алды самолёду Биче Курил ортулуктарының чоок-кавызынга күрүне кызыгаарын үреп, Совет Эвилелиниң девискээринче 30 километр хире ханы ужуп киргеш, совет шериг объектилерин ракеталар-биле атканының өөредилге халдаашкыннарын эрттирген. Бо болуушкуннуң соонда, март 8-те АКШ-тың ынчангы президентизи Рональд Рейган хөй чон мурнунга чугаазынга Совет Эвилелин “коргунчуг империя” деп адаан.
1983 чылдың сентябрь 1-ниң хүнүнде Совет Эвилелиниң кызыгаарынче “азып” ужуп кирген Мурнуу Көрейниң “Боинг-747” пассажир самолёдун совет агаар-шериг күштериниң шүүргедекчи дайынчы самолёду дүжүр аткан....
1983 чылдың сентябрь 26 – 27-ниң дүнезинде агаардан халдаашкынга удур ССРЭ-ниң Чепсектиг Күштериниң Серпухов-15 командылал пунктузунуң оперативтиг дежурный офицери — подполковник Станислав Петров. Ооң командылалында 80 офицерлер болгаш солдаттар. Дайынчы дежурныйлаашкын үезинде кижи бүрүзү бодунуң албан-хүлээлгезин күүседип турган.
Дүнекиниң 00:15 шакта командылал пунктузунга дайынчы дүвүрелдиң медээзи дыңналып, дежурный офицер подполковник С. Петровтуң мурнунда компьютерниң экранынга “старт” деп бижиттинип, Совет Эвилелиниң девискээринче углай ракета ужуп үнген черниң картазы көстү берген. Американың Каттышкан Штаттарының барыын талазындан ракета ужуп үнгенин ында айтып турган.
Серпухов-15 командылал пунктузунда офицерлер, солдаттар шупту оперативтиг дежурный офицерниң командазын манап, ооң дужаалын күүседиринге белен апарганнар. Подполковник Станислав Петров кандыг-даа команда бербейн, белениниң байдалынга турарын дужааган. Инструкция ёзугаар подполковник С. Петров агаардан халдаашкынга удур Чепсектиг Күштерниң медээлер системазының командиринге ракеталыг халдаашкын дугайында дүрген дыңнадыр албан-хүлээлгелиг. Дыңнадыг соонда Соңгу Америка диптиң барыын талазындан ужуп үнген ракетаны дүжүр адар, дайзынга удур ракеталыг согуг бээриниң хөделиишкиннери совет ракета кезектеринге эгелээр ужурлуг.
Подполковник Станислав Петров ракеталыг халдаашкын дугайында медээни кончуг дүрген сайгара бодай каапкан. Ол медээ “Око” деп космос системазындан келген, ракетаның ылап-ла ужуп үнгенин хайгаараар радарлар системазындан ындыг медээ келбээн. Бир эвес ракета ылап-ла ужуп үнген болза, ракеталыг халдаашкындан камгалалдың ийиги системазы ыяап-ла “көрүп” каар ужурлуг.
Ракеталыг халдаашкын дугайында чаңгыс аай медээлер чок боорга, халдаашкын чок, компьютерниң частырыы деп подполковник С. Петров үстүкү командылалга дыңнаткан. Ынчалза-даа Серпухов-15 командылал пунктузунуң оперативтиг дежурный офицери подполковник Станислав Петров боду чүү боорун манап эге- лээн – ракеталар ужуп келбээн, ядролуг частыышкын болбаан.
Бо болуушкуннуң соонда Серпухов-15 командылал пунктузунга күрүне комиссиязы ажылдааш, ракеталыг халдаашкын дугайында “Око” системадан келген меге медээниң чылдагаанын тып чадап каан.
Америкага эртен эрте үнген хүннүң херелдери булуттарга чайынналырга, “Око” система ону ужуп үнген ракетаның оду кылдыр “көрүпкени” чартык чыл дургузунда шинчилелдерниң түңнелинде илерээн.
1984 чылда подполковник Станислав Петров шеригден халажып чоруткан.
ССРЭ буступ дүшкен соонда генерал-полковник Юрий Вотинцев «Чиде берген күрүнениң билдинмес шериглери” деп чүүлүнге дайынчы алгоритмнер болгаш программалар килдизиниң начальнигиниң оралакчызы инженер-подполковник С.Е. Петровтуң Серпухов-15 командылал пунктузунга билдилиг чоруу ядролуг дайынны болдурбаанын бижээн. Ооң соонда Станислав Петровтуң ядролуг дайынны болдурбаанының дугайында чүүлдер Россияның болгаш даштыкы чурттарның массалыг информация чепсектеринге көстүп келгилээн. Ол чүүлдерге подполковник С. Петровту маадыр деп адай берген.
Чер бөмбүрзекти холунда тудуп алган турар кижиниң хевир-дүрзүзүн сиилбээн хрусталь статуэтканы Каттышкан Нациялар Организациязы 2006 чылда инженер-подполковник С.Е. Петровка тывыскан. Ол статуэткада “Ядролуг дайынны болдурбаан кижи” деп бижип каан.
Шаңгыр-оол МОҢГУШ белеткээн.