Тываның болгаш РСФСР-ниң улустуң артизи Кара-кыс Мунзукту билбес кижи республикада чок. Шиилерге рольдарны хуулгаазын кылдыр ойнаарындан, кайгамчыктыг чараш үнү-биле айлаң-куш ышкаш ырлаарындан аңгыда, Кара-кыс Номзатовна ыры апарган хөй шүлүктерниң автору. Ол дээрге автор бодунуң чогаадыкчы сагыш-сеткилин шүлүктеринге эң уяранчыг лириктиг хөөнге илереткениниң херечизи. Артист, ыраажы, чогаалчы өгбевистиң ырылар апарган шүлүктериниң аразындан дараазында ырыларның сөзүглелдерин силерге бараалгаттывыс, хүндүлүг номчукчу.
ДАМЧЫТ, САЛГЫН
(Аялгазы Саая Бюрбении)
Өртемчейни эргий ушкаш,
Өөрүшкүнү эккел, салгын.
Ында-бирек оолчугашка
Ынакшылым дамчыт, салгын.
Кыс дег кылдыр хуулуп алгаш,
Кызыл чаагын ошкап каар сен.
Бодалдарым чажыттарын
Бодуң баргаш сөгле, салгын.
Чүнү меңээ харыылаарын
Чүрээ боду шиитпирлезин.
Ону чүгле дамчыт, салгын.
Оон өске күзелим чок.
СӨГЛЕТТИНМЭЭН ЫНАКШЫЛЫМ
(Аялгазы Данзын Кертик-оолдуу)
Аравыс-даа ырак эвес, кожа чорааш,
Ажылывыс оруктары база дөмей.
Сени мен-даа, мени сен-даа билир чорааш,
Сеткиливис канчап черле ажытпаан бис?
Ужурашкан санымда-ла удур көргеш,
Улуг тынып эртип чордум, эскербедиң.
Бодум арай пөрүк болгаш, кара чааскаан
Бодалдарым салгыт-хатка ырлап чордум.
Утпайн сактып чорза-чорза, ырай бердиң.
Улуг үүле ажыл-ижи чара кирди.
Аныяамда сөглеттинмээн ынакшылым
Ам-на келгеш кайын диттип сөглээр деп мен.
Арыг шынчы чүрээм одун ажыдып кааш,
Аагынга кайын шыдаар, хоржок-тыр мен.
Ынакшылым дендии күштүг, сөглевес мен.
Ыры болуп хуула бээрин күзээр-дир мен.
«Шын» №42 2024 чылдың июнь 8