Сентябрь 20-де Тыва культура төвүнге улуг назылыгларның хор коллективтериниң Республика фестивалы байырлыг байдалга ажыттынган. Ниитизи-биле 13 коллективте 225 кижи фестивальда киржип турар.
“Ыры биле деңге базар...” фестиваль – Россияның пенсионерлер эвилелиниң Тывада регионалдыг салбырының төлевилелиниң кол кезээ. Ону Президент фондузунуң грантызы – 641 муң рубль деткимчези-биле боттандырып эгелээн.
“Ыры биле деңге базар...” деп чараш аттыг фестиваль узун назылаарының бир кол төлевилели-дир. Ону бис бо чылын грант ойнап алгаш, боттандырып эгелээнивис бо. Төлевилелдиң кол сорулгазы – республиканың улуг назылыгларынга чогаадыкчы дыштанылганы солун болгаш шынарлыг организастаары.
Бөгүн фестивальда төп зонага кожуун чергелиг тиилекчи болган коллективтер киржип турар. Бо төлевилелдиң иштинде кирип турар “Идепкейлиг улуг назын” деп программа-биле Социал фондуда клиниктиг албаннарның чанында ажыттынгылаан төптерде эртип турар бүгү хемчеглерже улуг назылыгларны хаара тудуп турар бис. Бистиң республикавыста ындыг төптер 10 четкен. Удавас, октябрь 2-де, Тожу кожуунга база бир төп ажыттынар. Улуг назылай-даа берген болза, хоочуннар боттарының үе-чергелериниң аразынга чуртталгазын идепкейжи уламчылаар ужурлуг.
Бо фестивальда 60 хардан өрү назылыг хоочуннар киржип турар. Бөгүн төп зонаның коллективтери келген. Барыын зонаның коллективтери Барыын-Хемчикке чыглып мөөрейлежир. Фестивальдың түңнел чадазы сентябрь 27-де Кызылга болур. Аңаа тиилекчилерни илередир” – деп, Россияның пенсионерлер эвилелиниң Тывада регионалдыг салбырының даргазы Алла Хурума чугаалаан.
Ансамбль бүрүзү 12 киржикчиден тургустунан. Оларның аразында төрээн чуртунга ынакшыл дугайында ырлашпышаан, тыва езу-чаңчылдарны көргүзүп турарлары-даа бар. Чижээ, Чаа-Хөл кожуунну «Чаа-Хөлдүң чалгыглары» хоочуннар клуву төлээлеп киришкен. Бо клуб тургустунгандан бээр 14 чыл чедип турар. Олар ийи ырыны белеткеп алганнар, бирээзи – «Совет эвилелиниң хамаатызы мен», ийи дугаар ырызы – «Чаа-Хөл кызы».
Клубтуң удуртукчузу Мария Хомушкунуң чугаазы-биле, шаандан тура Чаа-Хөл суур аныяктарның ойтулааштаарда, чыглыр төвү турган. Ынчангаш олар бо фестивальга ойтулааштаарын ырлаар дээнин чугаалаан:
“Кажан улуг назылап, хүндүлүг дыштанылгаже үне бергеш, чамдык улус бажың ажылы-биле кызыгаарланып: мал азырап, уйнуктарын азыражырынга өйлежип каар. Ынчалзажок улуг назылыг-даа болзувусса, чаңгыс черге чыглып, боттарывыстың кылып билир чүүлдеривисти өскелерге өөредип, мастер-класстарны эрттирип, чалыы үевисти сактып, солун ужуражылгаларны организастап турар бис. Чугула кичээнгейни аныяктарже салып, боттарывыстың соовустан өзүп олурар салгалга эки чүүлдерни дамчыдып, үлегер-чижек болуп, оларны шын орукче углап-баштаарын кызыдар бис” – деп, ол демдеглээн.
Сентябрь 20-де “Мөңгүн баштыгларның” зона аайы-биле бирги мөөрейи эрткен. Сентябрь 25-те Кызыл-Мажалыкка барыын зонаның коллективтери мөөрейлежир. Сентябрь 27-де Тыва культура төвүнге фестивальдың тиилекчилерин илередир. Фестивальдың түңнел кезээнде солун болгаш көрүштүг болгу дег чүүл – шупту киришкен хор коллективтериниң киржилгези-биле Тываның ыдык ырының күүселдези.
Грант деткимчези-биле хоочуннарның ансамбльдери, хорларынга хереглеттинип турар хөгжүм дериг-херекселдери: үн улгаттырар херекселдерлиг үш хөгжүм колонказы, “Караоке” деп 10 система, “Шуйская гармонь” деп үш эдер-хааржакты садып алыр алгалыг болган.
Фестивальдың кол организакчылары “Россияның пенсионерлер эвилелиниң” Тывада регионалдыг салбыры, ТР-ниң Культура яамызы болгаш Россияның социал фондузунуң Тывада салбыры дээрзин сагындыраал.
Бистиң корр.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.
«Шын» №72 2024 чылдың сентябрь 21
