Мал чеминге белеткеп алган сиген каш-ла минута дургузунда өрттенип каар таварылгалар Тывада чылдың-на болуп турар. Чижээлээрге, 2021 чылда Кызыл кожууннуң Агылыг черде малчынның аалынга сарааттап каан 100 тонна сиген шупту өрттенген.
Мал чеминге белеткээш, сарааттап каан сиген өрттенир таварылгалар 2024 чылдың күзүн база болган. Барыын-Хемчик кожууннуң Барлык суурда бажың чанынга сараат сиген өрттенген. Өртке удур албанның өртчүлери дүрген келгеш, өрттенген сигенни шалыпкын өжүрүп кагбаан болза, ырак эвесте кажаа-хораа, бажың-балгат өрттенип каарының айыылы турган.
Бо өрттүң чылдагаанын тодарадып сайгарарга, сараат чанынга бичии уруглар от кыпсып ойнап турганы болган.
Бай-Тайга кожууннуң Чуктуг-Хая деп черде малчын кыштагга аппарып сарааттап каан сиген өрттенген. Ону шалыпкын өжүреринге Бай-Тал суурнуң эки турачы өртчүлери киришкен.
Чуктуг-Хая дээрге чурттакчылыг черлерден ырак, аңаа чедер орук-чирии берге чер. Бо күзүн кыштаг ээн турган. Аңаа аппарып каан сиген боду өрттени берген чылдагааны билдинмес. Кыштагның девискээринге чыткан шилдер азы оларның бузундулары изиг хүнге линза ышкаш апарганындан кургаг сиген өрттенип үнген чадавас деп өртчүлер санап турар
Мал чеминге белеткээн сигенни кажаа-хораадан, чуртталга бажыңнарындан элээн ыракка шыгжаарын, өрт өжүреринге херек дериг-херекселди ооң чанынга белеткеп каарын, хөй сиген курлавырлаан кыштаглар, фермалар ышкаш черлерге доктаамал хайгааралды тургузарын, видеокамералар ышкаш амгы үениң дериг-херекселдерин ажыглаарын өртке удур албан черлериниң ажылдакчылары сүмелеп турар.
Ш.ЛОПСАН.
“Шын” №73 2024 чылдың сентябрь 25