Күскү тарылга кампаниязы эгелээнден тура бистиң республикавыста 87 муң ажыг кижи гриппке удур тарыдып алган. Грипп болгаш чидиг респираторлуг аарыгларны болдурбазының эң-не чедимчелиг аргазы – аңаа удур тарыдып алыры. Ону ниитилелдиң кадыкшылын быжыглаар чугула хемчеглерниң бирээзи деп санап турар.
Тарылга дээрге аарыгның кошкаткан өөскүдүкчүзүнден кылган эм. Ол кижиниң организиминче киргеш, мага-боттуң ук аарыгга удур туржуп шыдаар күжүн улгаттырар. Тарылганы кылган соонда, организм чайгаар-ла аарыг-биле туржуп, аарый-даа берзе, чиик хевирге эрте бээр аргалыг апаар.
Тарылга алган кижи бүрүзүн ол чайгаар-ла аарыглардан камгалап, чоннуң ниити иммунитедин тургузар.
Вакциналар дириг-даа болза, кошкак, өлүг, вирустуң чаңгыс кезээнден тургустунган дээш янзы-бүрү. Олар бот-боттарындан тургузуу болгаш ажыл-хүлээлгези-биле ылгалып турар. Ынчалза-даа оларны шын ажыглаар болза, айыыл чок болгаш дээштиг болур.
Дириг вакциналар дээрге вирустуң кошкак хевирин сыкыртып турары ол. Ол шуут хора чок болур. Тарыткан кижиниң организиминче вирустуң суларгай хевири кире берген соонда, ук аарыгга удур кижиниң иммунитеди хевирлеттинер. Чамдык улуска тарылга соонда кандыг-даа им-демдек көзүлбес база болур. Оларга улаанотка, эпидемиктиг паротитке, краснухага, салгын оспазынга, сарыг лихорадкага удур тарылгалар хамааржыр. Ооң онзагай талазы – бир азы ийи дугаар тарылганы салыптарга-ла, бүгү назынының иштинде ук аарыгларга удур иммунитеди тургустунуп келир. Ынчалза-даа ол иммунитеди кошкак улуска таарышпас. Чүге дээрге ындыг улуска вирустуң кошкак хевири безин аарыгны тывылдырып болур.
Өлүг вирустар азы бактериялардан кылган вакцина организмче кире бээрге, организм аңаа чаңчыга бээр. Ынчан ук аарыгдан белен аарывас болур. Оларга полиомиелитке, гепатиттиң А хевиринге удур вакциналар болгаш грипптиң чамдык тарылгалары хамааржыр. Иммунитет быжыга бээринге чедир хөй катап тарыдары негеттинер.
Вирустуң азы бактерияның белогундан кылган тарылганы организм боду танып билип эгелээр. Оларга коклюшка, пневмококка, менингоккока удур клетка чок тарылгалар хамааржыр.
Кадык камгалалының эксперттери болгаш албан черлери чаңгыс дем-биле тарылганы саналдап турар. Ол аарыгның халдавырын эвээжедип, хөй-ле халдавырлыг аарыгларны аар чадазынче шилчитпес.
Ч.СААЯ.
Чурукту интернеттен хоолгалаан.
«Шын» №39 2025 чылдың октябрь 9