Шыяан ам. Шаанда болган төөгү чүвең иргин. Бир дүне төгерик Ай черни чырыдып үнүп келирге, Чылбыга деп кулугур ону чиир дээш, сегирип алган. Хенертен караңгылаш дээрге аалдың улузу дүвүреп, «Ай туттурган!» деп дойлуп-ла үнгеннер. Чылбыганың аспаанга Айның чырыы өжүп, өлүгленип эгелээн иргин. Корткан улус хола паштарын соктап, кызыл өшкүнүң кудуруун долгап, боо этсип, хостап алыр дээш, шаанга киргеннер.
Куурумчу Чылбыганың хоран долган аксынга дүнеки өртемчейниң чырыткызы, чорумалдың өңнүү, ынакшааннарның херечизи мөңгүн Ай ханзырап эгелээн. Ооң дуза дилеп човууртаанын хат кижилерге эккеп дамчыдып турган иргин. Ам бичии-ле саадаар болза, ону Чылбыга сыырыптар. Улустуң шаа төнген. Ол аразында өске аалда эъди аараан аныяк иениң караа чырып, кыс уруг божупкан чүвең иргин. Чаа төрүттүнген чаш уруг дүнеки өртемчейни чаңгыландыр кышкырып-ла үнген.
– Ыңаа-аа! Ыңаа!
Чаштың кыпсынчыг кышкызын хенертен дыңнапкаш, белиңнээн Чылбыга пактап алган Айын салыпкаш, дээрниң өске талазынче чиде сала берип-тир. Чер кырын Айның чырыы сүттей каапкан. Хөвең дег хоюг булуттар ооң балыгларын экиртир ораапканнар. Коргуп, девидээн чон амырап-өөрүп, чаш уруг төрүттүнген аалга чеди хонуктуң дургузунда байырлап келген иргин.
Демги чаш уруг-даа чүү боор, каш чыл эрткенде, чок дээн чараш кыс болуп өзүп келген. Чылбыганың аспаандан адырып кааны дээш Ай демги уругга белек кылдыр дүне кедер ужугар идиктер чорудупкан чүвең иргин.
Бир катап уруг он бештиң айы үнүп келгенде, идиин кеткеш, Айга ужуп чеде берген. Амы-тыным камгалаан кызым дээш Ай ону кончуг-даа хүндүлеп турган чүве эвеспе.
Уруг чанар деп турда, Ай мынча дээн:
– Ынчаарга, кызым, мээң сенден бир дилээм бар. Чылбыга дөмей-ле мени чиир дээш сүрүп кээр. Ол чүүден-даа кортпас. Чүгле сен бар бооруңга менче чоокшулап чадап чоруур кулугур чүве. Ынчангаш мээң арнымга сен бодуңну чуруп берем.
– Мен чуруттунуп билбес-ле болгай мен – деп, уруг муңгарап чугаалаан.
– Мен чуруп берейн – дизе-ле, караңгы дээрден чалгынныг аът мунган оол девиржидип келген. Кожа аалдың чылгычы оглун танып кааш, уруг кайгай берген. Сен бо чалгынныг аътты кайыын алдың деп кыстың айтырыынга оол-даа, Ай-даа харыылавайн, чүгле хүлүмзүрүп кааннар. Шак-ла ынчаар айда кыс уругнуң дүрзүзү тыптып келген чүве-дир оо.
Эрик Доңгак.