Декабрь 15-те Тываның Алдан- Маадыр аттыг Национал музейинге хөйге билдингир ак дарган Айбес Өлчейниң хол-биле кылган онза-солун ажылдарының ховар делгелгезиниң байырлыг ажыдыышкыны болган.
Сураглыг мастерниң бо хууда делгелгезинге белеткенип турарының болгаш ооң чогаадыкчы ажыл-амыдыралының дугайында “Шын” солуннуң ноябрь 15-те үнген номеринге “Мөңгүннүң могаттыныы” деп материалга бижип турган бис. (https://vk.com/wall-201111625_26161)
Чонар-даштан, мыйыстан, хөмден, ыяштан болгаш алдын, мөңгүнден каасталгалар дээш өске-даа катаптаттынмас 170 хире солун ажылын мастер ында делгелгээн.
Делгелгениң байырлыг ажыдыышкыны Тываның улустуң хөөмейжизи Артур Дамдын-оолдуң игилге үдевишаан хөөмей-сыгыдындан эгелээни мастерниң делгээн ажылдарынга чиңгине тыва утканы күштелдирген.
Ооң соонда Алдан-Маадыр аттыг Национал музейниң директорунуң хүлээлгезин күүседип турар Олег Ондар-оол чыылганнарга байыр чедирип сөс алгаш, ооң кылган ажылдары тыва үндезин культура, уран чүүл болгаш ус-тывыштың моон-даа соңгаар хөгжүлдезинге улуг ужур-уткалыын, мастерниң ховар салым-чаяанныын демдеглээн.
Ол ышкаш байырлыг ажыдыышкынынга Тываның, Россияның уран чүүлүнүң билдингир ажылдакчылары, чурукчулар, даш чонукчулары, дарганнар болгаш мастерниң дөргүл-төрели чыглып киришкен. РФ-тиң алдарлыг чурукчузу, Россияның Чурукчулар эвилелиниң кежигүнү Алексей Кагай-оол, РФ-тиң уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы Россияның чурукчулар эвилелиниң кежигүнү Александр Хертек болгаш өскелер-даа сөс алгаш, ус-шевер дарганның бодунуң мөзү-бүдүжүнүң кижизиин, биче сеткилдиин, кылган ажылдарының өскелерге дөмелешпезин демдеглеп турганнар.
Ол хүн чыылганнар аразында Тываның сураглыг чурукчузу, эртем ажылдакчызы Майны Салчакович Биче-оолга канчаар-даа аажок өөрүшкүлүг хүн болганы билдингир. Чүге дээрге ол Ай-Бес Өлчейниң чурулга болгаш даш чонар уран чүүлче сонуургалын оттуруп, аңаа баштайгы билиглерни берген башкызы ол-ла болгай. Өөреникчизиниң чедиишкини ышкаш улуг белек башкыга турбас дээрзин ол чугаалап турган.
— Бистиң Национал музейде мөңгүн дарган, нарын дарган Айбес Өлчейниң хууда делгелгези ажыттынганы дыка өөрүнчүг-дүр. Шаандан тура бистиң өгбелеривис көшкүн амыдыралдыг-даа турган болза, өңнүг демирлерден, хүлерден, холадан тыва шыдырааны кудуп, кыс улустуң чавага, сырга, билзээн-даа мөңгүнден ус-шерверлеривис кылып турган. Өгбелеривистиң кылып чораан ажылын амгы үеде бо ак дарганывыс Айбес Сергеевич уламчылап турары онзагай. Ол ажылдарын бо делгелгеден көргүп болур. Бо мөңгүн дарганны мен 4 класска турда, чурук башкылап турган мен. Бо хүнде ус-шеверивис бодунуң холунуң үжүүн тып алган ховар мастер болганын көрүп тур бис. Бо бүгүнү тура-соруктуг, чогаадыкчы ажылынга бедик харыысалгалыг чоруу-биле боду чедип алган. Мастерниң кылган ажылдарын эскерер болза, өскен-төрээн чурту Барыын-Хемчикте бижиктиг хаяларда чурумалдар болгаш скиф үезиниң алдын эртинелери-биле холбап тургаш, бодунуң уран чүүлүн чонар-дашка, аң-меңниң, мал-маганның мыйыстарынга мөңгүннү киирип, көргүзүп турары-биле онзагай.
Бо мастерниң ачазы Сергей Өлчей-биле кады өөренип чораан мен. Ол Тываның күрүне филармониязының эң бир дугаар чурук каастакчызы чораан кижи. Ук төөгүзүнден уран чогаадыкчы мастер Айбес Өлчейге ооң ачазы база улуг салдарны чедирген деп бодаар мен. Ынчангаш мөңгүн дарганга моон-даа соңгаар чедиишкиннерни күзээр-дир мен – деп, Майны Биче-оол чугаалады.
Делгелгениң байырлыг ажыдыышкынынга чаладып келген аалчыларга мастерниң дөргүл-төрелдери тыва ёзу-чаңчылын сагывышаан, аъштыг-чемниг аяк-шайже чалап, хүндүткелин илереткеннер.
Делгелге 2024 чылдың февраль айга чедир уламчылаар дээрзин сагындыраал.
К. Монгуш.
Чуруктар авторнуу болгаш чамдыызын Алдан-Маадыр аттыг Национал музейниң парлалга албанындан алган.
