Декабрь 8-те Тыва үндезин культура төвүнге Алтай Республиканың аныяк-даа болза, хөйге билдингир апарган чурукчузу Аржан Ютеев-биле солун ужуражылга болуп эрткен. Ол чүгле чуруурундан аңгыда, ажылдарын улуг хемчээлдиг культура төлевилелдери кылдыр боттандырып, өгбелеринден дамчып келген культурлуг өнчүзүн амгы үениң чаа хевиринче диргизип турары-биле онзагайланып турар.
Аалчы-биле ужуражылганың кол темазы шак ындыг солун төлевилелдериниң дугайында болган. Чурукчунуң “Мадай Кара” деп делгелгези эң-не көскү төлевилелдериниң бирээзи деп санадып турар. Ол төлевилел-делгелгениң кол черин алтай чоннуң маадырлыг эпозунга тураскааткан. Ында анаа-ла чураан чуруктар коллекциязы эвес, бүрүнү-биле эпостуң кол маадырларының амыдыралынче, кылган маадырлыг чоруунче көрүкчүнү бүрүнү-биле хаара туда бээр. Делгелгеде экспонат бүрүзүн бүрүнү-биле чыып, чуруурунче үш ай үнгенин чурукчу чугаалаан. Ховар делгелгени тургузарынга сураглыг алтай мастерлер киришкен. Оларның аразында чурулга уран чүүлүнүң аргаларын бедик деңнелдиг көргүзүп шыдапкан сураглыг мастер, атташ эжи Аржан Кухаевти ол демдеглээн.
“Ажык дээр адаанда галереялар” деп делгелгени чыып тургузарынга херек саң-хөө чарыгдалдарын Аржан боду хүлээнгеш, грант деткимчези-биле боттандырар арганы бергенин дыңнаткан.
Оон аңгыда Аржан Ютеевтиң “Эре-Чуй” деп алтай улустуң ансамбли-биле каттышкан төлевилелди боттандырып эгелээнин чыылганнар сонуургаан. Живопись биле хөгжүмнүң каттышканындан чуруктарда дүрзүлер дирлип келгилээн дег, бурун үениң аялгаларынга таалаан чүве дег сагындыра бээрин чурукчу онзагайлап демдеглээн.
Чурукчу өг-бүлезинде хеймери болуп өзүп келген. Ооң чурулга уран чүүлүнче сонуургалы чоок кижилериниң деткимчезиниң ачызында эгелээнин, амдыгаа чедир кончуг дидим бодалдарын боттандырарынга олар бүзүрелдиг дузалакчылары, демниг командазы апарганын чугаалаан.
Аныяк чурукчунуң үе-биле деңге базып, өгбелеринден дамчып келген ховар культуразын кадагалап арттырары-биле дидим бодалдарын тускай төлевилелдер кылдыр боттандырып чоруур ажыл-ижин ужуражылганың киржикчилери үнелеп сонуургаан.
Ол-ла хүн Тыва культура төвүнүң ажылдакчылары “Эре-Чуй” алтай улустуң ансамблиниң хөгжүмчүлерин чылыы-биле уткуп-хүлээп алгаш, ёзулуг найыралдың быжыг көвүрүүн тургузуп, сураглыг "Тыва" ансамбли-биле кады сценаже үндүргени солун болган. Ол анаа-ла концертке белеткел эвес, уран чүүлде кандыг-даа кызыгаар чок дээрзиниң бадыткалы болган, ылаңгыя кожа-хелбээ төрел уктуг чоннарда.
Сорунза МОНГУШ.
Чуруктарны интернет четкизинден алган.
“Шын” №48 2025 чылдың декабрь 11
