Июнь 27-де Кызылдың Аныяктар ордузунга чурттуң компьютер программазының хандырылгазынче шилчилге дугайында хурал болуп эрткен. Чугааның кол утказы, даштыкыдан хандырып турар программа системазындан ойталааш, чурттуң “Астра” деп программа системазынче Тываның күрүнениң албан черлерин киирериниң дугайында болган.
“Сөөлгү үеде информастыг айыыл чок чорук чидиг болуп артпышаан. Ол дээрге, бирээде, күрүне албан черлери болгаш бизнеске дорт хамаарылгалыг болуп турар. Чүге дээрге бистиң ажыглап турарывыс программа системалары шупту Россияга удур күрүнелерниң тургусканы оперативтиг системалары болуп турары-биле айыылды тургузуп турар. Ол оперативтиг системаларга ажыглап өөренгенивис программаларга лицензия бээринден ойталап, харын-даа үзе кезип турар апарганда, бүгү деңнелдиг кибер айыыл чок чорукту күштелдирери чугула дээрзин билип турар бис. Ынчангаш бөгүн “Астра” компанияның удуртулгазы-биле кады ажылдажылганың керээзинге ат салып турарывыс ужуру ол” – деп, Александр Брокерт демдеглээн.
“РусБИТех-Астра” КХН Регионалдыг хөгжүлде департаментизиниң директору Андрей Солдатов шак ындыг чурттуң оперативтиг системазынче инфраструктураның аңгы-аңгы организцияларын шилчидер төлевилелдер боттандырар талазы-биле компанияның дуржулгазы бедик дээрзин дыңнаткан.
“Астра” компанияже кирип турар бөлүк бүдүн программа комплекизиниң тургузукчулары болгаш ооң продуктуларының тарадыкчылары болуп турар. Мурнувуста оон-даа улуг экосистема деп адаарывыс продуктуларның комплекизин ажылдап кылыр бис. Ынчангаш чагыкчыларның ажылдаарынга үзүктел чок болгаш идегелдиг оперативтиг системаны белеткеп кылган. Бо хүнде чурттуң аңгы-аңгы организацияларында барык 2,5 сая шиңгээдиглерни чоруткан бис. Ол дээрге регионнарның эрге-чагырга органнарында, “Росатом”, “Лукойл”, Росгвардия, Камгалал яамызы дээш өске-даа федералдыг структуралар-дыр” – деп, Андрей Солдатов чугаалаан.
Болган хуралга республиканың аңгы-аңгы албан черлеринден специалистер киржип, сонуургаан айтырыгларын салып, билдинмес чүүлдерни тодаргайлап ап турган. Оларның салган айтырыгларынга даштыкы оперативтиг системалардан чурттуң информастыг системаларының ылгалы, аргаларының дугайында долу таныштырылганы “Астра” компанияның специализи Александр Наливайко кылган. Ол талазы-биле специалистерни белеткээри-биле 100 ажыг өөредилге черлери-биле кады ажылдажылганы чорудуп эгелээнин база дыңнаткан. Тывага база кибер айыыл чок чорук хандырылгазының талазы-биле специалистерни белеткээри-биле Тываның бир ортумак тускай өөредилге чери беленин Новосибирскиден келген специалист чугаалаан.
Амдыызында республиканың күүсекчи эрге-чагыргазында информастыг айыыл чок чорукту хандырар талазы-биле бедик мергежилдиг специалистер чүгле 10 хуу болуп турарын Тываның Чурагайлыг хөгжүлде яамызының сайыды бодунуң кыска илеткелинге демдеглээн.
Дараазында, “Астра” компаниязы-биле кады ажылдажылганы чорудуп тургаш, келир чылын чуртка ажылдап кылган программа системазынче шилчиир айтырыгны Чазак деңнелинге шиитпирлээри чугулазын хуралдың киржикчилери түңнеп чугаалашкан.
/ Сорунза МОНГУШ.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруу.
"Шын" №47 2023 чылдың июнь 28
