Чайгы үеде уругларның ажык соңгадан аңдарлыр озал-ондактыг таварылгаларының саны көвүдээн.
Соңга баарынче халаг чок халбактанып үне бээри, улуг кижилерниң талазындан хайгааралдың кошкааны, а ол ышкаш пластик соңгаларда тургузуп турары ымыраа-сээк шүүрү онза айыылды болдуруп турар.
Ажык соңгадан аңдарлып баткан уруглар аар бертиниишкинге таваржып, а чамдык таварылгаларда өлүп-хорап, чок болза, бүгү назынында бертик-межел артып турарлар.
Май 11-де ындыг озал-ондак Улуг-Хем кожуунга ажык соңгадан аңдарлып баткан бир харлыг чаш-биле хөй аал чурттаар каът бажыңга болган. Улуг кижилер уруг-дарыгның амы-тыны болгаш кадыкшылы дээш хууда харыысалгалыг, ооң иштинде кеземче харыысалгазынга база онаажып болур. Мооң-биле холбаштыр ЧУГУЛА САГЫЫР ЧҮҮЛДЕР:
- оран-саваны агаарладырының бетинде, квартираның соңгаларын ажыдарда, бичии уруг хайгааралда дээрзинге шынзыгыңар;
- бажың иштин агаарладырда, соңга көзенээн азы форточканы ажыдып алганы дээре: бир эвес соңганы ажыдары чугула апарган таварылгада, ону долузу-биле эвес, а 10 сантиметрден улуг эвес чыртайткаш, өйлээр херекселди тургузуп алыңар;
- удуп чыдар чашты квартирага чааскаандырзын арттырбаңар: оттуп келгеш ол ажык соңгаже шоглап болур;
- мебель аймаан соңгадан ырадыңар, ындыг чүүл силерниң урууңарның соңга баарынче халбактанып үнер чоруун болдурбайн барып болур;
- соңганы канчаар ажыдарын чаш уругга көргүспеңер, канчаар ажыдарынга боду орай өөренип алган тудум дам айыыл чок болур;
- ымыраа-сээк шүүрү онза айыылдыг: чаш кижи ооң мурнунда бир-ле шаптараазын барын көргеш, бүзүрелдии-биле аңаа кээп даяныр, түңнелинде, ооң деңзизинге көрдүнмээн шүүр-биле катай аңдарлып болур;
- соңгаларга уругларны камгалаар дериг-херекселдер салдырарындан чажам дивеңер: чаш уруглуг бажыңда демир-пластик соңгалар бар болза, оларны соңганың ажыдыышкынын өйлээр тускай херексел-биле дериири чугула;
- жалюзи, дүрер көжеге дээн чижектиг хүн чырыындан камгалаар херекселдер соңгаже халбактанырынга дузалал чепсээ азы оларга ораажып, моңнуп болур.
Чаш уругга соңга ажыдарынга чүгле 30 секунда херек дээрзин утпаңар! Озал-ондакты болдурбас дизе соңгаңарны айыыл чок болдуруңар!
А.ХЕРТЕК белеткээн.
Чурукту интернет четкизинден алган.
“Шын” №37 2024 чылдың май 25
