Адааргактарны азы багай сеткилдиг кижилерни чоокшулатпас дизе
Бир эвес силерниң ажылыңарга адааргал азы ажык чөрүлдээлер туруп келир болза, артыш-биле камгаланыр. Ажылдаар столуңарга артыш сывы турар болза эки. Артыш чыды бак сеткилди чагдатпас.
Ажыл-агыйга депшиирде
Үш бүдүн, улуг, чараш, дески лавр бүрүзүн өрээлиңерниң соңгу чүгүнге салып алыңар. Лавр — тиилекчилерниң үнүжү. Бурунгу Грецияга маадырларга, тиилекчилерниң бажынга лавр боодалын анаа эвес кедирип чораан. Бажыңның соңгу чүгү ажыл-агыйга депшиириниң талазы болур.
Акша-төгерик кыйгырары
Лаванда азы герань — акша-төгерик чоокшуладыр үнүштер. Кургадып каан чечектерин (гербарий) акша хавынга камныг кылдыр суп алыңар, куруглавас болур. Лаванда азы герань олуртуп каан сава чанынга акша-төгерииңер салып туруңар. Ногаан өңнүг лаа турар болза оон-даа эки.
Чугула шиитпир хүлээп алыр апарзыңарза
Чугула шиитпир хүлээп алыр апарзыңарза, хадының азы лемонграсстың чыдын сиңирген үстү салфеткага сиңиргеш, ажылдаар столуңар кырынга салып алыңар. Медерелиңер азы угаан бодалыңар күштүг болур.
Харыксырап шылаанда, чорук-херек бүтпестеп туруп бергенде
Шак бо байдалды пөш-биле чайладыр. Ол кезер эмчи-биле дөмей, силерде чыпшынган артык чүъктү одура шаап кааптар.
7 улуг шопулак ишти далай дузу, 5 дамды чаагай чыттыг пөш үзүн сугга холааш, мага-бодуңарны аштап, чуп арыглаңар, ваннага холуп ап болур.
Ине бүрүлүг ыяштар черле кадыкка дыка эки. Бажыңга шиви, пөш, хады чураан чурукту азы тырттырган фото-чурукту удуур өрээлдиң ханазынга азып алыр болза, аарыг-аржыктан өршээлдиг болур.
Бажың-балгатты арыглаары
Бир эвес өг-бүлеге маргыжыышкын көвүдеп турар болза азы адааргак, бак сеткилдиг улус аас-дыл үндүрзе, бажыңыңарга күш киирер арыглаашкын негеттинип турары ол. Өскээр чугаалаарга, орун-дөжек адаанга доозун чыглыры-биле дөмей, бажың иштинге, ханаларга багай күштер чыглы бергени ол. Ындыг бажыңга, өрээлге турары берге, баш аарыыр, мага-бот сулараар, шупту чүвеге хөңнү чок ышкаш апаар.
Бо багай салдарга удур ажыг чашпанны (полынь) ажыглаар. Кургаг чашпанны өрттеткеш, ооң ыжы-биле өрээлди, ханаларны артыжаар, багай күштер турбас. Оон аңгыда 3 улуг шопулак кургаг чашпанны 200 грамм хайындырган изиг сугга тургускаш, хумуң ишти сугга холааш, шаланы чуп кааптар.
Каржы, багай кожалардан камгаланыры
Кирер эжик кырынга бөле тыртып каан эмишкеекти (чертополох) азып алыр. Ол бажыңның камгалалы болур.
Азы долу айны манап алгаш, улуг согунаны ортузундан чартыктай кескеш, бир чартыын эжиктиң даштыкы талазынга, өскезин иштинге, эжиктиң кастаанга быжыглап каар. Согуна бир дүн, хүн иштинде аңаа чыдар ужурлуг. Бажың иштинде багай күштерни бодунче сиңирип алыр, даштындан кара күштерни киирбес.
Хей-аъдын бедидери
Бурун шагдан тура, хадың эки салдарлыг болгаш күш бээр үнүшке хамааржыр. Аргага хадыңга таварышсыңарза, куспактанып алгаш, элээн туруңар. Күш кирип, сагыш-сеткилиңер арыгланыр. Яблоня азы хадың чанынга тырттырган чурууңарны делегей четкилеринге-даа салып болур силер. Силерге удур чүү-даа күш четпес.
Кырган шарлан азы терек чанынга херээжен улус чурукка тырттырып азы үр туруп болбас. Ол үнүштер кыс кижиниң аас-кежиин былаап ап болур.
Кыжын эжик аксы арыг болзун дизе
Кышкы үеде бажың иштинче өл хар чыпшынган идиктиг кирбес дизе, бөдүүн арганы ажыглаңар.
Автомашиналарның эргижирей берген идик салыр калбак резинин долдур сай төп алгаш, бажыңга кирип келгеш-ле, идиктериңер ужулгаш, ол сай кырынга салып калыңар.
Кажан идиктериңер кургай бергенде, ол сай адаанда эрээн харның суун аштап кааптыңар.
Эргижирээн кылымал шивини чаартырда
Бир эвес кылымал шивиңер хевири баксырап, инелери дырыжа берген болза, октаарынче далашпаңар. Ону катап чаа хевиринче киириптер арга бар.
Бус илиири азы херээжен улустуң чажын кургадыр фенни ол шивиниң сыптарынче каш-ла секунда иштинде углай тудуптуңар. Изиг агаардан кылымал шивиниң инелери хөөп, эрги хевири кирип кээр.
Чуруктарны болгаш медээлерни интернеттен хоолгалаан.
“Шын” №47 2025 чылдың декабрь 4
