Сүбедей аттыг спорт ордузунга июль 4–5 хүннеринде “Азия Төвүнүң” шаңналы дээш Бүгү-россия чергелиг хостуг хүреш маргылдаазы солун байдалга болуп эрткен. Маргылдаага Красноярск, Забайкальск крайлардан, Иркутск, Кемерово, Оренбург областардан, Хакас, Бурят, Тыва республикалардан ниитизи-биле 100 ажыг мөгелер хүрешкен. Маргылдааның кол сорулгазы – бир база ийи дугаар чер алган мөгелерге "Россияның спорт мастери" деп бедик атты тыпсыры болур.
Россияның спортчу хүрештер чөвүлелиниң тургускан чурумун ёзугаар маргылдаа бо чылын июль айда эртер болган. Маргылдааның төөгүзү 1978 чылда эгелээн. Үргүлчү май айда моол мөгелерниң киржилгези-биле “Азия төвүнүң” шаңналы дээш турнир кончуг солун тыва хүреш-биле доостур турган. Бүгү-россия чергелиг маргылдааның ажыдыышкынынга регионнуң спорт сайыдының оралакчызы Саян Монгуш, республиканың Спортчу хүрештер чөвүлелиниң удуртукчузу Буян Бурбучук, Дээди Хурал депутаты Буян Биче-оол мөгелерге байырын чедирбишаан, спортчу чедиишкиннерни күзээннер. Улаштыр Россияның база Тываның ыдык ырыларының күүселдези-биле туктар көдүртүр ёзулал болган. Дараазында маргылдааның кол шииткекчизи, Бүгү-россия чергелиг шииткекчи Саток Кенден маргылдааны эгелээрин чарлаан.
Чидиг хүрештерниң түңнелинде килдер аайы-биле дараазында тиилекчилер база шаңналдыг черлерже кирген мөгелер илерээн: 57 килдиг мөгелер аразынга 1-ги черни Чадамба Донгак, 2-ги черни Начын Күжүгет, 3-кү черни Ондар Уяндай биле Салим Ооржак; 61 килдиг мөгелерге 1-ги черни Кежик Седен, 2-гизин – Кежик Ондар, 3-кү черни Аяндай Ондар биле Дидим-оол Даржаа; 65 килдиг мөгелерге 1-ги черни Кежик Чымба, 2-ги черни Давид Сагды, 3-кү черни Күдер Монгуш биле Владимир Боргояков (Хакасия); 70 килге 1-ги черни Эзир Тюлюш, 2-ги черни Ирбиш Бырынай, 3-кү черни Аяс Саая биле Кежик Ооржак; 74 килге 1-ги черни Арбак Сат, 2-ги черни Алдын-Херел Кара-Сал, 3-кү черни Ачы Мортуй-оол биле Чингис Цыренжапов (Забайкалский край); 79 килге 1-ги черни Ай-Хаан Делгер-оол, 2-ги черни Оттук Ооржак, 3-кү черни Турал Шамхалов (Красноярск край) биле Аймир Мамышев (Хакасия); 86 килге 1-ги черни Баяр-Сайхан Бады, 2-ги черни Чимит-Доржу Бады, 3-кү черни Дидим-Эр Саая биле Сыдым Куулар; 92 килге 1-ги черни Алаш Монгуш, 2–3-кү черлерни Чимит Күжүгет биле Гендун Монгуш; 97 килге 1-ги черни Бады-Маадыр Самдан, 2-ги черни Сорукту Калин-оол, 3-кү черни Субудай Насык-Доржу биле Александр Доржу; эң аар 125 килге 1-ги черни Сонам Соян, 2-ги черни Айдың Монгуш, 3-кү черни Эртине Тюлюш биле Сайын-Белек Тюлюш алганнар.
Бүгү-россия чергелиг маргылдааның түңнели-биле 1–2-ги чер алган мөгелерге “Россияның спорт мастери” деп бедик атты бээри-биле, Россияның Спорт яамызынче чагыгны чорудар. Маргылдаа соонда Республиканың Спортчу хүрештер чөвүлелиниң удуртулгазы Бүгү-россия чергелиг турнирниң чедер-четпестерин сайгарган.
Удавас август 13–17 хүннеринде Улан-Удэге 23 хар чедир мөгелер аразынга Россияның бирги чери дээш болур маргылдаага белеткел чорудар харыысалгалыг тренер кылдыр Алим Ооржакты бадылап салган. Россияның бирги чери дээш ук маргылдаага бистиң республикадан 15 мөге хүрежир. Мөгелерге эки чедиишкинниг хүрешти база тиилелгениң йөрээлдерин салып курайладывыс.
Алексей ЧАМБАЛ-ООЛ, спорттуң хоочуну.
Чуруктарны авторнуң архивинден алган.
“Шын” №26 2025 чылдың июль 10