Кызылга бир дугаар ажык дээр адаанга «Азия төвүнге Чаа чылды утку» деп фестиваль болуп эрткен. Хемчег Азияның географтыг төвүнүң демдээ болур скульптурлуг комплекске болган. Өңгүр, чараш байырлалга хоорайның чурттакчылары болгаш аалчылары киришкен.
Фестивальдың байырлыг ажыдыышкыны хоорайның чүс-чүс чурттакчыларының болгаш аян-чорукчуларының кичээнгейин хаара туткан. Хемчегге ажы-төлдүг өг-бүлелер, аныяктар болгаш улуг назылыглар хөйү-биле келген. Оларга найысылалдың төвүнге Чаа чыл байырлалын даштыгаа уткууру бир солун, тускай арга болган. Ылаңгыя бичии уругларга илби-шидилиг болгаш хуулгаазынныг байырлал өөрүнчүг эрткен.
“Мен бээр ойнаар дээш келдим. Мында дыка солун-дур, иви безин бар. Кайгамчык-тыр. Авам-биле кады агаарлап, ойнап-хөглеп тур бис” — деп, байырлалдың бичии аалчызы өөрүшкүзүн илереткен.
Бо фестивальдың онзагай чүүлү — Тожу кожуундан албан-биле эккелген соңгу чүк ивилери чоннуң кичээнгейин хаара туткан. Аалчылар чүгле дириг амытаннарны магадап көрген эвес, а бир тускай, соңгу чүктүң тоолчургу шанактыг ивилеринге олурар аас-кежиктиг болган.
Фестивальдың программазында дошка оюн-көргүзүг база кирген. Тус черниң күүседикчилериниң үделгези-биле фигурлуг чуңгулаашкынны бараалгаткан. Ыраажыларның дириг үнү, оюн-көргүзүү сагыш-сеткилди доюлдуруп, көрүкчүлерни магадаткан. Скульптура комплекизин байырлыг шинчи киирип, янзы-бүрү өңнер-биле чырытканы — тураскаалдарның хевирин аян киирип, кожа регионнардан келген аалчыларның сонуургалын оттурган.
“Шынап-ла, Чаа чылдың байырланчыг хөөнү күзенчиг апарган, ынчангаш мында чедип келдивис. Силерже бээр кээр дээш, Хакасиядан чүс-чүс километрлерни эртип чорааш келдивис. Мындыг шиви, чырыктыг оюн-көргүзүг бисте чок. Чүгле Красноярск хоорайда бар чадавас. Ынчалза-даа силерже аалдап кээри биске солун болду”.
Республикага аян-чорукту нептередир болгаш культурлуг чаңчылдарны кадагалап арттырар шөл кылдыр хемчегни бодап эрттиргенин башкарыкчылар демдеглээн.
“Биске мындыг чүүл кажан-даа турбаан. Азияның төвүнге Чаа чылды уткуурунга чаңгыс чер чурттугларывысты болгаш аян-чорукчуларны хаара тудар бодалдыг бис. Чаа чылдың дүвүрээзини эгелээр мурнунда, кижи бүрүзү маңаа келгеш, дыштанып алырын база Чаа чылдың байырланчыг хөөнүн кижи бүрүзүнге сөңнээрин күзээн бис” — деп, Тыва Республиканың туризм хөгжүдер күрүне комитединиң удуртукчузу Алексей Сиорпас чугаалаан.
Фестиваль хоорайның чаагай чаңчылы болур деп аазаашкын-биле доозулган. Чүзүн-баазын өңнүг чырыткы, ажы-төлдүң каткы-хөглүг үнү, изиг шайның чаагай чыды кижи бүрүзүнүң сактыышкынынга бичии хуулгаазын болуп артып калыр. Келир чылын хүлүмзүрүг болгаш сагыш-сеткилдиң чылыг-чымчаа-биле уткуп алыр дээш, Азияның төвү катап база шупту улусту каттыштырар.
Бистиң корр.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
“Шын” №50 2025 чылдың декабрь 25
