Март 28-те Тываның Чазаанга ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыгның киржилгези-биле «Бүгү чүүлдү тиилелгеже!» деп акцияның ажыл-чорудулгазының дугайында сайгарып чугаалашкан хурал болуп эрткен. Аңаа Чазак Даргазының оралакчылары болгаш сайыттар дээш ук айтырыгга хамаарылгалыг удуртукчулар доозазы кээп киришкен.
Хуралга бир дугаарында тускай шериг операциязының амгы үеде болгаш дайын шөлүнге маадырлыы-биле бажын салган дайынчыларга база оларның өг-бүлелеринге регионалдыг социал деткимче дугайында чугаалашкан.
ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика сайыды Эдуард Сандан шериг албанныгларны, ол ышкаш оларның өг-бүлелерин болгаш дайын шөлүнге чок болган дайынчыларның өг-бүлелерин деткиир талазы-биле чоруттунган хемчеглер дугайында илеткелди кылган. Тыва Республиканың Чазаа ТШО эгелээнден бээр ажылга хаара тудар, үндүрүг төлээр, өөредилге, кадык камгалал, чуртталга-коммунал ажыл-агый талазы-биле элээн каш деткимче хемчеглерин ажылдап кылгаш, боттандырган дээрзин ол чугаалаан.
ТШО киржикчилери боттары болгаш оларның чоок улузу Чонну ажылга хаара тудар төп-биле сырый харылзаалыг ажылдап турар. Чижээлээрге, 27 хамаатыга ажылга тургустунарынга, 12 кижиге хууда ажыл-агыйын, а 12 кижи мал ажылы эгелээринге деткимчени төптен алган. Чоокта чаа Күрүне фондузунга социал керээ программазынга киржир күзелдиг 30 дайынчыга комиссия эртер талазы-биле тускай комиссияны организастаан. ТШО эгелээнден бээр ук программаның деткимчезин алгаш, 109 дайынчы бодунуң хууда бизнезин эгелеп алган.
Чаа эгелээшкиннерниң аразында 5–11 класстарда өөренип турар СВО киржикчилериниң ажы-төлүнге аъш-чем чарыгдалдарының кезек компенсациязын, ол ышкаш хөй-ниити транспортунга чорууру дээш чаңгыс катап төлээр төлевирлерни киирген. Ол ышкаш шериг албанныгларның ажы-төлүнге уруглар садтарынче барып турары дээш, ада-ие төлевирлеринден хостаан, амдыызында 858 уруг ол ачы-дузаны ап турар.
Социал хөмүр-даш программазы-биле деткимчени ам-даа калбартыры планда көрдүнген. Ол ышкаш ТШО киржикчилери биле Чонну ажылга хаара тудар төп база сырый харылзаалыг ажылдап турар. ТШО киржикчилериниң ажы-төлүнге чайгы дыштанылга үезинде чогуур хемчеглерни чорудуп турарын база илеткээн. Чижээлээрге, эрткен 2024 чылдың чайынында 1272 уругну аңгы-аңгы лагерьлерже дыштандырган.
2025 чылдың февраль 26-да ТР-ниң Баштыңының Айтыышкыны езугаар ТШО-нуң киржикчилерин уруглар садтарында ада-ие төлевиринден хостаан.
Хуралдың ийиги айтырыы — Тываның чурттакчы чонунуң тускай шериг операциязының киржикчилеринге гуманитарлыг деткимчези. Тыва Республиканың чурттакчы чону, организациялары шериг албанныгларны болгаш оларның өг-бүлелерин деткиири-биле 350 ажыг сая рубльди чыгганын демдеглээри чугула. Ол сан анаа-ла сан эвес, республиканың чурттакчы чонунуң деминиң бадыткалы-дыр.
ТШО эгелээнден бээр Тываның чону ниитизи-биле 179 аңгы-аңгы марканың автомашиналарын болгаш 1500 ажыг квадрокоптерлерни, 800 тепловизорлуг прицелди, дронга удур 33 комплексти чоруткан. Чүгле дайынчыларга эвес, а Россияның чаа регионнарында тайбың чурттакчыларга база материалдыг деткимчени көргүзүп турар. ЛУР-нуң 400 ажы-төлүн «Золотая коса» уруглар лагеринге дыштандырган, 1221 чигирзиг белекти саткаш, берген. 30 сая рубльди Свердловск хоорайның бир школазын септээринче киириштирген.
Чаа чылдың бүдүүзүнде, 2025 чылды уткуп тура, 30 тонна аъш-чемни, 35 тонна эътти Шагаа уткуштур чоруткан. 2024 чылда Тыва Республиканың массалыг информация чепсектери ТШО дугайында 1590 аңгы-аңгы материалдарны үндүрген. 480 сюжетти телевизорга, 460 чүүлдү «Шын» болгаш «Тувинская правда» солуннарга чырыткан.
«Ада-чурт камгалакчылары» фондунуң Тывада салбырының удуртукчузу Мерген Кызыл-оол тускай шериг операциязының киржикчилеринге болгаш оларның өг-бүлелеринге социал деткимче хемчеглеринге республиканың Чазаа улуг ужур-дузаны берип турарын демдеглээн.
Айдың ОНДАР.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруу.
«Шын» №12 2025 чылдың апрель 3
