Бүгү-делегейниң херээженнер хүнү – кезек чурттарда чылдың-на март 8-те эртер, "Херээженнер хүнү" кылдыр адаттынып турар байырлал.
Ук байырлалды Каттышкан Нациялар Организациязы (КНО азы орустап ООН) Бүгү-делегейниң херээженнер эргелери дээш демисел-биле бүгү делегейге тайбың хүнү кылдыр демдеглеп турар. Төөгү ёзугаар ажылчын херээженнерниң эр хиндиктиглер-биле дең эргелери дээш демиселинге болгаш эмансипацияга эп-сеткил каттыштырар хүнү кылдыр тывылган.
БАЙЫРЛАЛДЫҢ ТЫВЫЛГАН ЧЫЛДАГААНЫ
Эң-не эгезинде — частың болгаш херээжен улусту магадап, оларга хуулгаазынныг чорук-биле ынакшылды илередириниң байырлалы эвес, а политиктиг уткалыг, херээжен улус боттарының эргелери дээш демисежириниң байырлалы турган (соңгулдага эр кижи-биле бир дең соңгууру, өөредилгеге, өг-бүлеге болгаш оон-даа өске). Ынчалза-даа үе-шаг байырлалдың политиктиг утказын аштап-арыглааш, бистиң календарларывыста Март 8-ти херээжен кижиге тураскааткан, частың, аас-кежиктиң, ынакшылдың байырлалы кылдыр арттырып берген.
Байырлалдың тывылганы герман болгаш делегейниң ажылчыннар агымының төлээзи Клара Цеткинниң ады-биле быжыг холбашкан. Амгы үениң кижилери колдуу кезии Клараның дугайында чүнү-даа билбес азы ону чуртталгазында политиктиг демисежилгеден аңгыда, чүү-даа чок, коммунист болгаш ажылчын агымның "куу шинели" деп бодаарлар.
Шынында Клара Цеткин солун болгаш чараш херээжен турган. Клара немец хүрээ-школа башкызының өг-бүлезинге төрүттүнген. Башкы мергежилди шиңгээткеш, ол үениң көскү аныяктары ышкаш аңгы-аңгы политиктиг бөлгүмнер барып турган, ынчан бодунуң келир үеде өөнүң ишти болур Осип Цеткин-биле таныжып алган. Ынчалза-даа герман чазак Осипти бүзүрел чок дээш чурттан чорудупканнар. Аныяктар Парижче чоруй баргаш, өгленип алганнар. Клара 2 оолду божаан.
Парижке революсчу ажылын уламчылааннар. Революсчу чорук дугайты Карл Маркстың уруу – Лаура Лафаргтан болгаш өске француз ажылчын агымның төлээлекчилеринден өөренип ап турган.
Өөнүң ишти мөчээн соонда, 1900 чылда Германияже дедир чанып келгеш, Роза Люксембург-биле герман социал-демократтарның солагай талазын төлээлеп турганнар. Дараазында улаштыр "Деңнелге (Равенство)" деп херээжен журналга редакторлап эгелээн. Ооң үндүрүлгезин электротехниктиг концернниң тургузукчузу Роберт Бош акшаландырган. Үндүрүлгези дыка сураглыг турган болгаш, Клара Цеткин Германияның ол үеде эң-не көскү социализи апарган.
1910 чылда Клара Копенгагенге болуп эрткен Бүгү-делегейниң херээжен улус конференциязының элчини апарган. Ол форумга бүгү делегейниң херээженнери социал база экономиктиг бир дең эрге-чорукче дээш, ниитилелдиң кичээнгейин бир хүнде хаара тудар сорулга дугайты айтырыгны Клара Цеткин көдүргеш, Март 8 – херээжен пролетариаттың төрүттүнген хүнү кылдыр сүмелээн. Эгезинде Бүгү-делегейниң херээженнериниң эрге дээш демисежилге хүнү (орус. Международный день солидарности женщин в борьбе за свои права) деп адаттынып турган.
1857 чылда Нью-Йоркка болуп эрткен Март 8-тиң хүнүнде ниити-херээжен ажылчыннарның политиктиг сөзүнге барымдаалап, Бүгү-делегейниң херээженнериниң эрге дээш демисежилге хүнү деп хүн тывылган. (Март 8 – Бүгү-делегейниң херээженнер хүнү — амгы үеде).
1913 чылдан эгелеп бо хүнге чедир Март 8-ти чылдың-на байырлап эгелээн.
«Википедиядан» алган.
Чурукта: Клара Цеткин биле Роза Люксенбург.
1910 чыл.
“Шын” №8 2025 чылдың март 6