1950 чылдарда Бай-Тайга кожууннуң эмнелгези Тээли суурдан озалааш, өрү, Дөң-Терекче ажар артчыгаштың чиге дужунда, бедик хараганнарлыг, сарыг-сарыг чечектерлиг шык кыдыынга турган.
Ук эмнелге чаңгыс каът, узун ыяш бажың. Ооң аксында кудук, а кудук чанында чудуктар чыып каан. Эмнелгениң девискээринде тарымал ыяш чок.
Бир эвес эмнелгениң аарыг кижилер хүлээп алыр өрээлинче кире бээр болзувусса, суг чылдып каан суугулуг чунар ваннага таваржы бээр бис. Кажан херек таварылгада ол өрээлге паталог-анатомнуг, суд-медэкспертиза эрттирер. Ол ышкаш эмнелге ниити аарыглардан эгелээш, божуур, кестирген улус чыдар, уруглар эмнээр палаталарлыг.
Эмнелгениң ишти арыг, соңгалары мурнуу чүкче көрүнген болгаш, чырык. Ынчалза-даа эмнелге чайын изиг, кыжын соок.
Шак ол ырак чылдарда боттарының нарын, берге ажыл-чорудулгазын Бай-Тайгадан эгелээн эмчилерге: кол эмчи Григорий Иванович Андреев, уруглар эмчизи, педиатр Зоя Петровна Асямова, санитар эмчи Николай Николаевич Николаев, акушер-гинеколог Виктория Викторовна Скляренко, терапевт Александра Дьякова, ооң өөнүң ээзи кезер эмчи Дьяков база кожуунга өкпе аарыглар талазы-биле харыылап турган, фельдшер Владимир Иванович Каракай дээш оон-даа өске эмчилер хамааржыр.
Үстүнде орус эмчилерден аңгыда, эмчи сестраларындан чүгле Сегленмей Падна угбай тыва. Арткан эмчилер колдуунда Воронеж, Саратовтан ажылдап келгеннер. Ынчаарда аарыг кижилер мындыг эмчилерге эмнедип турганын бодаарга, чоннуң кадыы дээш багай эвес сагыш салыышкыннары турган-дыр.
Ол үеде кезиишкин эртер аарыг кижилерге наркоз салыры эң улуг харыысалга. Чүге дээрге кижи тыны хээрек. Ынчангаш Тээли эмнелгезинге наркозтуң эфир, капельдиг, маскалыг үш хевириниң кайы бирээзин наркотизатор, терапевт А. Дьякова салыр турган. А кезиишкинни кезер эмчи Дьяков-биле акушер-гинеколог Скляренко олар кылырлар. Олар Бай-Тайгага шак ынчаар демниг, харыысалгалыг ажылдап турганнар.
Ол шагның эмчилери дүне эмнелгеге кезиишкин кылып, ажылдап хонгаш, эртенинде улаштыр аарыг улусту хүлээп алырлар. Чок болза, эмнелгеде кара чаңгыс «ГАЗ-69» сумулар чорупканда, чалалга кылган аарыг кижиже эмчилер «хаван» чадаг баарлар. Хүн кезии ынчаар эртер.
Эрткен совет үеде Бай-Тайгага ажылдап келген орус эмчилер дүн-хүн дивес, берге ажылын эктинге чүктеп, быжыг тура-соруктуу-биле аарыг улусту эмнеп чорааннар. Амгы-даа чоннуң кадыкшылы база эмчилерниң холунда.
Шулуу КАРА-САЛ.
Кызыл хоорай.
“Шын” №79 2024 чылдың октябрь 16