Улу чылын уткаан байырлыг кежээниң столунга кандыг чемнерни салып, өг-бүлевисти өөртүп болур бис?
2024 чылдың им-демдээ – Улу чүзүн-баазын өңнерге, ажыг азы чидиг амданныг аъш-чемге ынак. Ынчангаш байырлалдың столунга кызыл чимистер, тооруктар, балык, кызыл эът болгаш оон-даа өске Улунуң өскелерден ылгалдыг болгаш күштүг аажызын илереткен аъш-чем аймаан столга салыр.
Эът – байырлалдың кол чеми. Инек, хой, хаван болгаш улар, өдүрек эъдинден янзы-бүрү изиг чемни белеткеп ап болур. Байырлалдың столунга эң-не шынарлыг, сүүзүннүг эът салыр бис.
Тоорук – кадык амыдыралдың болгаш узун назынның им-демдээ. Байырлалдың столунга миндаль, пөш тооруу, грек тоорук дээш өске-даа бар-ла тооруктарны ол-ла бодун чараш тавакка салып ап болур. Бир болза тооруктуг торт, салат дээн ышкаш амданныг чемнерни кылып алыр.
Кат-чимис – столдуң каастакчызы. Улу чылын уткаан байырлалда столга гранат, мандарин, яблок дээн ышкаш чимистерни ол бодун салыр азы бир-ле амданныг чемни чимистерден кылып алыр болза улам эки. Клубника, вишня дээн ышкаш амданныг каттарны база утпаза чогуур. Байырлалдың столунга салган кат-чимис чедиишкинниң болгаш байлакшылдың им-демдээ.
Балык – элбекшилдиң демдээ. Чылды өттүр өг-бүлениң акша-төгерии үзүктелбезин дээш, байырлалдың столунга балыктан кылган чемни салыры чугула. Эң-не белен арга – кызыл балыктың филезин духовкага быжырып алыры. Оон ыңай кызыл балыктың икразындан янзы-бүрү бутербродтарны кылып ап болур.
Рис – бай-шыырак амыдыралды оштаар. Балыктан кылган чемниң элбекшилин өг-бүлеге быжыглап алыр дизе, байырлалдың столунга ристен кылган аъш-чем аймаа ыяап-ла турар болза эки. Чок болза изиг чемниң гарнирин ристен кылып алыр. Бир болза ристен янзы-бүрү салаттарны белеткээр.
Көк, ногаан үнүш – сайзыралдың демдээ. Уткуп турар чылывыста чаа-чаа эгелээшкиннериңерниң оруу ажык, чогунгур, бүдүнгүр болзун дээш, огурец, помидор, морковь, свекла, петрушка, кинза, шпинат, брокколи, укроп дээн ышкаш ногаа аймаан байырлалдың столун каастап, Улу чылын хүндүлеп уткуп алыңар.
Улу чылын уткуп тура, кандыг чемнерден ойталаарыл?
Кодан биле Улу бот-боттарынга көңгүс таарышпас. Ынчангаш Улу чылын уткуп тура, кодан эъдинден кылган чем столга салбааны дээре. Согунаны чүгле чемге холуур. Ол бодун кескеш, столга салган ажыы чок. Улу мөөгүге, дагаа эъдинге ынак эвес. Ынчангаш оларны столга салырын шегледир.
Байырлалдың ширээзинге суксун аймаандан сүттүг шай, янзы-бүрү кат-чимис аймаандан хайындырган морстар болгаш арыг суг турары чугула. Улу бодун чагырып билир, күштүг амытан. Ынчангаш байырлалдың бүдүүзүнде эзиртир суксундан ойталааны дээре. Улу чылын эзиртир суксун чокка сергек угаан-биле уткуп алыр болза, чедиишкиннер аал-оранга удаа-дараа аалдап кээп, амыр-тайбың доктаар.
«Шын» №100 2023 чылдың декабрь 30