| БАРЫЫН-ХЕМЧИК КОЖУУННУҢ 100 ЧЫЛЫНГА |
Башкы эртемин ажык, биче сеткилдиг, чугаакыр, өскелерге дуза кадыксаар болгаш шыдамыккай тура-соруктуг, быжыг мөзү-бүдүштүг, долгандыр турар бүгү-ле хүрээлелге хамаарылгазы эскериичел, хумагалыг, хүндүткел-биле көөр кижилер шилип алган болза, ол шилилге кажан-даа частырыг болбазын амыдыралдан эскерип көөр бис. Ооң чижээнге хоочун башкыларымның дугайында бижикседим.
Барыын-Хемчик кожууннуң тургустунганындан бээр 100 чыл ою болуп турар байырлалдыг чылында Артур Мофурович биле Надежда Самбасовна Хомушкулар өг-бүле тутканындан бээр 30 чылдаан оюн демдеглеп турар. Олар Барыын-Хемчик кожууннуң Ак сумузунуң үлегерлиг өг-бүлези. Оларның кайызы-даа башкылар. Артур Мофурович 1983 чылда Ак-Довурак хоорайның 1 дугаар школазын дооскаш, ол-ла чылын Москва хоорайда Күрүнениң Ленин орденниг Төп күш-культура институдунче кирип алган. Ол 1989 чылда «Хостуг хүрештиң тренер башкызы» деп тускай мергежилдиг башкының бадыткал дептерин холга алган. Тренер башкы болуп, ажыл-ижин Кызыл кожууннуң элээди уругларның спорт школазынга эгелээн. Амгы үеде Кызыл-Мажалыктың спорт школазында тренер башкы. Артур Мофуровичиниң өөреникчилери күш-культурага, спортка улуг сонуургалдыг болуп, республика болгаш республикадан дашкаар маргылдааларга эки киржип, тиилелгелерни чедип ап чоруурлар.
Ооң өөнүң ишти Надежда Самбасовна Ак сумузунга төрүттүнген. Кызылдың башкы институдунуң эге класс башкызының салбырын дооскан. Төрээн школазында башкының буянныг ажыл-ижин кылып чоруур. Надежда Самбасовна өөреникчилерин бүгү талазы-биле сайзыраңгай билдилиг кижилер болзун дээш, кижизидилге ажылынче ханы угланыышкынныг ажылдап чоруур. Ол бичии чаштарны күш-ажылга ынак, долгандыр турар хүрээлелге камныг, хайгааракчы чорукка чаңчыктырарынга дуржулгалыг башкы.
Хомушкулар 3 кыстың, 1 оолдуң төлептиг ада-иези, 8 уйнуунуң энерелдиг кырган-ачазы, кырган-авазы. Бо өг-бүле мал-маганын дуңмалары-биле азырап өстүрүшпүшаан, ногааларны хөйү-биле тарып, ажаап өстүрүп, өзүп олурар салгалдарынга эки кижизидилгелиг, үлегерлиг болуп чоруурлар.
Орус дыл болгаш чогаал башкызы Ооржак Зоя Сартыбааевна Дөң-Терезин школазынга 2017–2018 өөредилге чылында ажылдап келгеш, хөй-хөй ажы-төлге орус дыл болгаш чогаал талазы-биле быжыг билигни берип, бүгү-ле сагыш-сеткилинден ажылдап чораанын школаның башкылары, өөреникчилери, сумунуң ада-иелери улуг чоргаарал-биле сактып артарлар. Башкы солун болгаш ажыктыг класс шактарын, класстан дашкаар ажылдарны эрттиреринге бот-идепкейжи, быжыг тура-соруктуг, өөреникчилерниң кичээнгейин хаара тудуптар кайгамчыктыг сорунзалыг кижи. Ол башкывыс барык 8 чылдың дургузунда Кызыл-Мажалыктан хүннүң-не даңгаар эртен бажыңындан үнгеш, бистиң школавысче ажылдап кээп турган. Ам бо чаа өөредилге чылында өске школаже ажылдап чорупкан. Башкывыска ажыл-ижинге чедиишкиннерни күзедим.
Информатика болгаш информастыг харылзажылганың технологиязы деп эртемни башкылавышаан, школавыстың интернет талазы-биле ажыл-чорудулгазын харыылап чоруур билдилиг башкывысты Аянмаа Достак-ооловна Ооржак дээр. Ол информатика талазы-биле хөй-ле өөреникчилерге быжыг билигни берип, интернеттиң делгем делегейинче кирип, херек медээлерни, билиглерни уруглар боттары тып, номчуп, көрүп алырынга өөредип чоруур. Башкызының удуртулгазы-биле өөреникчилер интернет четкизин таварыштыр солун мөөрейлерге киржип турарлар.
Бистиң школавыста улуг хоочун башкыларывыстан аңгыда, мактаксанчыг тергиин дээн аныяк башкыларывыс база хөй. Оларга тыва дыл болгаш чогаал башкызы, директорнуң кижизидилге талазы-биле оралакчызы Арина Викторовна, спорт мастери, күш-культура башкызы Билзимаа Дас-ооловна, психолог, директорнуң сүмелекчизи Аялга Каң-ооловна, ыры-хөгжүм башкызы Чинчи-Сырга Владимировна, англи дыл башкызы Надежда Ачыновна дээш оон-даа өскелер хамааржырлар. Кожуунувустуң 100 чылдаан юбилейин таварыштыр кожууннуң шупту башкыларынга чогаадыкчы чедиишкиннерни күзедим.
/ Алдын-кыс ООРЖАК, библиотекарь башкы.
Чуруктарны авторнуң архивинден алган.
“Шын” №43 2025 чылдың ноябрь 6Оценили 0 человекПоказать список поделившихся