Шыӊгыы, негелделиг-даа болза, буянныг, чымчак сеткилдиг, кол-ла чүүл – өөреникчилеринге база кады ажылдаан эш-өөрүнге чылыг, хүндүткелдиг хамаарылгазы-биле, чаа сургуулун доозуп келген аныяк башкыларга билдилиг арга-сүмелекчи, дагдыныкчы кылдыр ылгалып келген, хөй-ле чаштарга үжүк-бижикти шиӊгээдип өөредип каан, Улус өөредилгезиниӊ тергиини Надежда Тас-ооловна Эрес-оолдуң дугайында бижикседим.
Надежда Тас-ооловна хөй чылдар дургузунда өөреникчилеринге демдектерни салып келген болгай, ам ооӊ бодунга ажыл-ижинге сеткилинден бердинип, чаштарга чүрээниӊ кыпкан одун сөӊнээни дээш, «5» деп демдекти салыр үе келген. Ооӊ бадыткалы кылдыр кады ажылдап чораан коллегаларыныӊ үнелелдерин чижек кылдыр киирдим.
Хандагайты ниити билиг ортумак школазыныӊ эге класстар башкызы Татьяна Элдик-ооловна Дагбыш: «Амыдыралдыӊ оруктарынга кижи кандыг-даа мөзү-бүдүштүг, сагыш-сеткилдиг кижилерге дужар. Оларныӊ аразында ажык сеткилдиг, чараш мөзү-бүдүштүг, дорт, бөдүүн чаӊныг улус кижиниӊ сагыжындан ыравас. Кезээде-ле чанынга чоруурун күзээр, чугаа-домаан дыӊнаксаар, сактырга-ла, бир сорунзалыг чүве дег сагындырар. Ындыг кижилерниӊ санынче бистиӊ школавыстыӊ улуг дагдыныкчы башкызы Надежда Тас-ооловнаны киирип болур».
Ол-ла школаның эге класстар башкызы Тамара Ширииевна Донгак: «Башкы ажылы нарын, берге база солун. Чоннуӊ ажы-төлүн өөредири дээрге дыка улуг харыысалга болур. Башкы кижиниӊ ажылыныӊ көскү түӊнели – изин арттырган доозукчуларында, чоргаарал-биле хүндүлеп чоруур ада-иеде. Надежда Тас-ооловнаныӊ доостурган баштайгы өөреникчилери колдуу башкылар, даргалар болган. Ийи дугаар доозукчуларының хөй кезии эмчилер болган деп чугаалаар кижи. Доозукчуларыныӊ аразындан 10 өөреникчизи школаны медальдарлыг доосканы башкыга улуг чоргаарал деп үнелээр-дир мен».
Хоочун башкы Надежда Тас-ооловна Тываныӊ ырак-узак, кызыгаар кожууну Өвүрнүӊ Солчур суурга төрүттүнген. 1965 чылда Кызылдыӊ башкы училищезин дооскаш, өскен-төрээн суурунуӊ школазынга ажылчы намдарын пионер вожатыйы кылдыр эгелээн. 1966 чылдан эгелеп бодунуӊ дооскан мергежилин ажылга шиӊгээдип кирипкен болгаш школаныӊ комсомол черин харыысалгалыг секретарьлап, агитквартал даргалап, Херээженнер чөвүлелиниӊ кежигүнү болуп, идепкейжи хөй-ниитижи ажыл-чорудулгаже база шымны берген. 1981-1987 чылдарда Өвүр кожууннуӊ өөредилге килдизинге инспектор кылдыр депшээн. 1988 чылдан Хандагайты ниити билиг школазынга хүндүлүг дыштанылгаже үнгүжеге ажылдаан. Ажылынга «Эге школага экологтуг билиглерни чоннуӊ ёзу-чаӊчылдарынга даянып шиӊгээдири» деп теманы ажыглап, сургуулдары-биле төрээн булуӊунуӊ черлериниӊ аттары канчаар тывылганын истеп-шинчилеп турган. Эге школаныӊ башкыларыныӊ методиктиг каттыжыышкынын удуртуп, чаартыкчы башкыларныӊ ажыл-ижин аныяк башкылар-биле демнежип, ажылга шиӊгээдип келгеннер.
Надежда Тас-ооловна дөрт ажы-төлүн төлептиг кылдыр кижизидип өстүрген үлегерлиг ава. Хүндүлүг дыштанылгада олурар-даа болза, ол амыдыралчы идепкейжизин салбаан. Кожууннуӊ М.Б. Доржу аттыг чаа хевирниӊ төп ном саӊында хоочуннарга Соруктуглар аттыг клубтуӊ идепкейжизи болбушаан, хууда мал-маганын тудуп олурар.
Башкыга мөгейбишаан, быжыг кадыкшылды, узун назынны хөй санныг номчукчуларывыс мурнундан күзедивис.
/ Э.И. ДОНГАК, Өвүр кожууннуӊ М.Б. Доржу аттыг чаа хевирниӊ төп ном саӊыныӊ библиогравы.
Чуруктарны авторнуң архивинден алган.
“Шын” №49 2025 чылдың декабрь 18
