Тыва Арат Республиканың Арзылаң мөгези Улуг-Хем кожууннуң Хендерге сумузунга Могай деп черге 1921 чылдың март 15-те төрүттүнген. Тываның 21 чыл оюнга тураскааткан байырлалда Арзылаң Чамыяңны октааш, ТАР-ның чемпиону болган. 1942 чылдың Наадымында 128 мөге аразынга аъттыг шеригге албан эрттирип турган аныяк мөге Бегзи-Хуурак удурланыкчыларын чииги-биле октап турган. Оон 1943 чылдың Наадым хүрежинге база шүүлген.
Ада-чурттуң Улуг дайынының үезинде Ровно дээш тулчуушкунга хенертен 3 фашист кырынче шурап кээрге, артындан келгенин мурнунче ажыр октааш, баарынче тепкен. Ийи дугаарын канчапканын боду безин билбээн, үшкүзүн холдары-биле боой тудуп кааш, улаштыр дайылдажып кирипкен. Дараазында Погорельцы суурнуң хостаашкынында снаряд бузундузунга балыглаткаш, баштай Ровнонуң, ооң соонда Киевтиң госпиталынга 3 ай эмнеткен.
Тыва мөгелерниң шаг-төөгүден тура сагып келген чараш чаңчылы езугаар хүреш соонда бодунуң содак-шудаан Семис-оол Сарыгларга белекке бербишаан, чоннуң төлептиг мөгези болурун күзеп, чагыг-сөзүн-даа чугаалаан. Сочи хоорайның шериг госпиталынга эмнеткеш, ийиги бөлүктүң инвалиди болган. 1945 чылда госпитальдан үнгеш, поездиге олурупкаш, ак-көк Тывазынче чанып келген.
Ада-чурттуң Улуг дайынынга киришкен эки турачы Арзылаң мөге Бегзи-Хуурак Донгак– наадымнарның 4 дакпыр тиилекчизи. Ол дайын соонда төрээн сумузунга партия эге организациязының секретарынга, Жданов аттыг колхозка удуртукчулап, 30 ажыг чыл ажылдаан.
Дайынчы мөге беш оолду кижизидип өстүрген. «Ада-чурт дайынының «Алдар» ордениниң 3-кү, 2-ги, 1-ги чергелериниң эдилекчизи Бегзи-Хуурак Хелиң-оол оглу Донгак 71 харлыында, 1991 чылдың апрель 14-те мөчээн.
Чылбак МОНГУШ, күш-ажылдың хоочуну база Херээженнер шимчээшкининиң хоочуну, РФ-тиң алдарлыг башкызы, Маадыр ие.
«Шын» №16 2025 чылдың май 1