Кызыл хоорайныӊ Хоочуннар чѳвүлелиниӊ чанында сонуургалдарыныӊ аайы-биле хувааттынган аңгы-аңгы бѳлүктер бар. Олар колдуу 65–85 хар чедир хамаатылар. Эӊ аныяктары-ла 65–68 хар аразында болгулаар. Оларныӊ аразында спортчулар, йогажылар, шеверлер, уран чүүлге ынактар дээш кымнарны чок дээрил. Уран чүүл бѳлүктери колдуунда Улуг Тиилелгениӊ юбилейлиг чылдарынга тураскааткан акциялар үезинде тыптып келген («Кѳк аржыылчыгаш» дээн ышкаш). Ол бөлүктер тускай аттарлыг 5-тен 10 чыл чедир хѳгжүп-сайзырап, харын-даа кожууннарны эргип-кезип, фестивальдарга киржип тургаш, пандемия эгелээрге соксааннар чүве.
Ол-ла бѳлүктер сѳѳлгү 2 чылда идепкейлии-биле Украинада дайынчы оолдарга чылыг уктар, шлем иштинден кедер бѳрттер аргып, чеӊи-чоктар даарап, шокар сеткалар ѳрүп дээш, черле үзүк чок дузалап турарлар. Оларныӊ аразында «Улус ѳѳредилгезиниӊ тергиини» аттыӊ эдилекчизи Валентина Тоорукпаевна Ондарныӊ удуртканы «Хѳгжүмчү» ансамбли келир 2025 чылда 10 чыл оюн демдеглээрлер. Эрткен чылдарда ансамбль янзы-бүрү черлерге ужуражылга–концерттерден ангыда, ниити хоорайныӊ хоочуннарыныӊ (даргазы О.К. Дамдын) ажылыныӊ планында хаара туттунуп, спортчу маргылдааларда, йога, шимченгир танцылар кежээзи, Чаа чыл, Шагаа программалары, мѳӊгүн волонтерларныӊ аныяк волонтерлар-биле кады ажылдажылгазы дээш хемчеглер үзүк чок.
Эрткен хүннерде солун программалыг оюн-тоглааны белеткээш, Бижиктиг-Хая суурже аалдап чордувус. Хаяларда чурумалдар болгаш эрги шагныӊ бижимелдери, ховуда тѳѳгүнүӊ тураскаалы Кижи-Кѳжээ, база-ла суур чоогунда боду тыптып келген, тоолчургу «2 угбашкы» деп даш кѳжээлерниӊ дугайында бѳлүкчү эживис Дайнаа Сүрүӊовна Көгелден ийи чыл бурунгаар-ла дыӊнааш, барып сонуургап чедер дээш, бир-ле чылдагааннар ужурунда саадап турдувус. Май 12-де агаар-бойдус безин дыка таарымчалыг сериин, аяс хүн болган. Эртенгиниӊ 6 шакта автобус-биле үнүпкен бис. Орук ара Үттүг-Хаяда кижи хѳйүнден чүгле эдээнге чедип, тейлеп эрттивис. Бѳлүүвүстүӊ оралакчы удуртукчузу, Бижиктиг-Хая школазыныӊ хоочун башкызы Д.С. Кѳгелдиӊ ачызында хѳй оочурга безин үр болбайн, Кижи-Кѳжээге чүдүп, сымыранып, долгандыр каастаан дерилгезин магадап таныштывыс.
Тускай грант-биле садып алганы ѳгге тус черниӊ ажылдакчылары ак кадакта сүттүг шайы-биле уткуп, алгап-йѳрээдилер. Тыва ѳгге шайлап алгаш, суурже бар чыда, орук кыдыында «2 угбашкыны» таварааш, кончуг чараш, чаа клубка келдивис. «Культура» национал тѳлевилели-биле туттунгаш, 2022 чылда ажыглалче кирген хевээр клуб чоннуӊ ынак одаа болу берген. 2023 чылдыӊ түӊнелдери-биле оларга Республикада 136 культура одагларыныӊ аразынга эки кѳргүзүглерлиг болганы дээш, «Лучшее учреждение» деп атты тыпсып, 100 000 акшаныӊ шаӊналын алганын, клубтуӊ директору Сайлык Сандар-ооловна Саая тайылбырлады.
Оларда 10 бѳлгүм ажылдап турар. Хол-биле кылыглар делгелгезин-даа кѳрдүвүс. Культура одаа-биле сырый ажылдап турар бѳлгүмнерниӊ бирээзи «Мѳӊгүннер» деп пенсионерлер бѳлүү болду. Ол хүн чарлаттынган ужуражылга-мөөрейге совет үеде диӊмиреп турган «Бижиктиг-Хая» сүт-бараан фермазыныӊ саанчылары чораан хоочуннар солун сактыышкыннарын чугааладылар. Суурнуң Хоочуннар эвилелиниӊ даргазы Зинаида Бады-Байыровна Ооржак, оралакчызы херээженнер ажылын катай харыылап турар Мария Күжүгетовна Хомушку кежигүннерин таныштырдылар.
Шагдагы ферманыӊ бригадири чораан Алдын-кыс Күжүгетовна Хертек, эӊ-не мурнакчы чораан саанчылар: Лидия Наскыл-ооловна Оюн, Данзы Деспижековна Сарыглар, Валентина Сердоевна Хертек, Ѳлчеймаа Чыргаловна Монгуш. Амгы үеде-даа инек малды азырааш, сүттен кылган чемнери-биле хүндүлеп, изиг-хан, эът, мүн баштаан аъш-чемин делгеп, келген аалчыларын хүндүлээннер.
Концерт соонда кайы-даа тала тураскаалдыг белектерни солчуп, чылыг-чымчак байырлажып чарылганнар.
Нина СЕРЕНОТ, ансамбльдиӊ киржикчизи.
Чуруктарны авторнуң архивинден алган.
«Шын» №36 2024 чылдың май 18
