Шрифт
А А А
Фон
Ц Ц Ц Ц Ц
Изображения
Озвучка выделенного текста
Настройки
Обычная версия
Междубуквенный интервал
Одинарный Полуторный Двойной
Гарнитура
Без засечек С засечками
Встроенные элементы
(видео, карты и т.д.)
Вернуть настройки по умолчанию
Настройки Обычная версия
Шрифт
А А А
Фон
Ц Ц Ц Ц Ц
Изображения
Междубуквенный интервал
Одинарный Полуторный Двойной
Гарнитура
Без засечек С засечками
Встроенные элементы (видео, карты и т.д.)
Вернуть настройки по умолчанию

Бруцеллез – малдыӊ халдавырлыг аарыы

22 июня 2023
38

Республикада чер болгаш мал ажылыныӊ кидин түлүк үезиниӊ келгени-биле холбаштыр Тыва, Хакас республикаларда болгаш Кемерово областа – Кузбасста Көдээ ажыл-агый хайгааралыныӊ эргелели дараазында медээлерни дыӊнадып турар.


2023 чылда Кызыл, Улуг-Хем, Чаа-Хөл болгаш Тес-Хем кожууннарныӊ девискээринде бода болгаш шээр малда бруцеллез аарыы тарап турар таварылгалар илерээн.

Июнь 14-те Ү-Шынаа сумузунуӊ Болчаг-Чери деп хонашта хуу дузалал ажыл-агый чериниӊ бода болгаш шээр малыныӊ ханын «Республиканыӊ ветеринария төвү» шинчилеп турган. Халдавырлыг бруцеллез аарыыныӊ өөскүп турарын малдыӊ ханындан тодараткан.
Бруцеллезту узуткап, ону таратпазы-биле баш удур ветеринарлыг хемчеглерни алган. Кажаа-хорааныӊ өдээн дезинфекциялап, санитарлыг арыг-силиг байдалды тургузуп, күске-күжүген көвүдевезин дээш, болур-чогуур ажылдарны (дератизация) кылган.

ААРЫГ КАЙЫЫН ТЫПТЫП КЕЛИРИЛ?
Өшкү-хойну, инекти болгаш өске-даа азырал амытанны кайыын алганын, ооӊ кадык байдалын шинчип хынаанын бадыткаар ветеринария документизи чок, чогуур лабораторлуг шинчилелдери болгаш тарылгалары база чок болгулаар. Мал-маганны хоойлуга чөрүштүр шак ынчаар аай-дедир саарып турар. Ындыг таарымча чок байдал бруцеллезтуӊ болгаш өске-даа халдавырлыг аарыгларныӊ тыптып келириниӊ, ооӊ нептереп тараарыныӊ оруу апарган.
Бруцеллез аарыы хөй кезиинде одар үезинде тараар. Чижээ, хуу мал ажыл-агыйлыг черниӊ кодан хою өске коданныӊ аарыг малынга дужа бергенде, ол дораан чыпшына бээр.

ААРЫГНЫӉ ИМ-ДЕМДЕКТЕРИ КАНДЫГЫЛ?
Малдыӊ бруцеллезтан аарый бергениниӊ кол демдээ боозунуӊ чайгаар дүже бээри. Арган-дорганы, эъдиниӊ изии, эвээш бүдүрүкчүлүг апаары дээрге, аарыгныӊ ниити им-демдектери болур. Чамдык малдарныӊ аарыы билдирбейн баар. Аарыг чүгле лабораторлуг шинчилелдер эрттирген соонда, илереп кээр.

Бруцеллез ̶ дыка чыпшынчак халдавырлыг аарыг. Бүдүн коданга дораан-на тарай бээр. Бруцелла деп микроорганизмниӊ бактериялары аарыг малдыӊ сүдүнден болгаш сидиинден үнер. Ынчангаш малдыӊ кежинге, өдээнге, чыткан черинге, кажаазынга, суг ижер, чем чиир оӊгачазынга-даа халдавырлыг бактериялар турар.

Бир эвес кижи аарыг малдыӊ чиг сүдүн, чедир хайындырбаан сүдүнден кылган ак чем аймаандан болгаш эът аймаан ижип-чип ажыглаар болза, бруцеллез аарыы дамчый бээр.

БАШ УДУР КАМГАЛАНЫР ДИЗЕ
Бруцеллёз аарыыныӊ мал коданынга нептереп тараарын болдурбас дээш, малчыннар дараазында дүрүмнерни баш бурунгаар сагыыр:
Садыг-саарылга кылырынга көрдүнмээн черлерден эът, сүт барааннарын садып болбас;

Бүдүрүкчүлерден садып алган эъдин экидир быжырып, сүдүн хайындырган соонда, ижип-чиир;

Малчыннар өске черден мал садып алган болза, мал эмчилериниӊ албан черинге ону бүрүткедир, өскээртен келген малдыӊ дугайында шупту медээлерни специалистерге дамчыдар, малды шинчип хынаарынга таарымчалыг байдалдарны тургузар;

Мал садып алырда, ону өске улуска садарда, мал согар черге дужаарда, малдыӊ продукциязын садып-саарарда, ветеринария албан черинге баш бурунгаар дыӊнадыр;

Малдыӊ эът-ханын специалистерге үргүлчү шинчидери дээрге, бруцеллёзту баш удур болдурбазыныӊ эӊ-не чедимчелиг аргазы-дыр.

Р. ДЕМЧИК белеткээн.
"Шын" №44 2023 чылдың июнь 17

1Оценил 1 человекПоказать список поделившихся174

ШЫН

сегодня в 10:00

💥

Эртемден эмчилер

📢

Тываның эмчилери медицина эртемнериниң болгаш кадык камгалал адырының хөгжүлдезинче боттарының элээн улуг үлүүн киирип турарлар. Тываның эмчилеринден 66 эмчи кандидат, 5 эмчи доктор диссертациязын камгалап алганнар.

Эртем кандидады – Россия Федерациязында дээди өөредилге чериниң соонда эртер 2 эртем чадазының бирээзи.
Эртем доктору – Россия Федерациязында дээди чаданың 2 дугаар эртем чадазы.

Тыва Республиканың медицина эртемнериниң докторларынга Вячеслав Ондар, Эренмаа Ондар, Людмила Эрдыниева, Аяс Маады, Херелмаа Монгуш хамааржыр.

ТР-ниң медицина эртемнериниң кандидаттарынга Ирина Бадыргы, Анета Бодур-Ооржак, Александр Ванданов, Анита Васильева, Яна Даваа, Зинаида Дажы-Сегбе, Айлаана Делгер, Альберт Донгак, Артур Дүктен-оол, Вячеслав Кашпык-оол, Орлан Корнилов, Борис Күдерек, Росси Күжүгет, Лариса Куулар, Надежда Куулар, Мерген Кызыл-оол, Инна Лопсан, Александр Матракшин, Анжелика Монгуш, Белекмаа Монгуш, Жанна Монгуш, Рада Монгуш, Юлия Монгуш, Андрей Обухов, Ольга Омзаар, Домбуу Ондар, Светлана Ондар, Надежда Ооржак, Оксана Ооржак, Орлан Ооржак, Светлана Ооржак, Урана Ооржак, Долаана Оюн, Чодураа Парчина, Ноябрина Салчак, Анна Сарыглар, Саида Сенди, Олег Сим, Сайзана Салчак, Чойганчай Симчит, Буян Сиразитдинов, Галина Соян, Айлана Спирина, Луиза Сундуй, Тамара Тарбастаева, Татьяна Ткаченко, Марина Феденко, Шораан Хертек, Вячеслав Ховалыг, Дамырак Ховалыг, Нелля Ховалыг, Марианна Хомушку, Алефтина Хунан-оол, Эмилия Цыбикова, Алексей Черногривов, Игорь Черногривов, Наталья Чистякова, Роза Чылбак-оол, Михаил Шабаев, Алевтина Шаравии, Лада Шаравии, Алефтина Шивит-оол, Валерий Шиирипей, Тамара Ширижик, Владимир Ширшин хамааржыр.

Тываның Кадык камгалал яамызының медээлер