Социал адырны таарыштыр уштап-баштаар кол хоойлу төлевилелин Күрүне Думазы, ооӊ баштайгы номчулгазын эрттирген соонда, хүлээп алган. Донецк биле Луганск Улус Республикалар, ол ышкаш Херсон биле Запорожец областары социал деткимче хемчеглерни российжи стандарттарга дүүштүр март 1-де эгелээр. Пенсияларны болгаш ай санында пенсия төлевирлерин российжи хоойлужудулга ёзугаар санаар. Бир эвес пенсияны эде санаан соонда, ооӊ хемчээли биеэгизинден эвээш болур болза, регионнуӊ немере төлевирин доктаадыр.
«Кижи бүрүзүнүӊ орулгазын кадагалап арттырар деп дүрүмге даяныр бис. Төлевир алыр ужурлуг кижиниӊ алыр акшазыныӊ түӊү российжи хоойлужудулгада көрдүнгенинден эвээш болур болза, регионнуӊ немере төлевирин бээр. Ол төлевирни пенсияныӊ кол кезээ-биле чергелештир өстүрер. Чаа регионнарда чурттап-даа турар, оон өскээр көжүп чоруй барган-даа улус пенсия билдириишкинин бо чылдыӊ дургузунда болгаш 2024 чылдыӊ февраль 29-ка чедир долдурар ужурлуг. Оларга пенсияны март 1-ден тура томуйлаар. Пенсияже үнер назыны келбээнде, ону томуйлавас» – деп, «Эки ажыл – өгнүӊ чедимчелиг болуру» деп улусчу программаныӊ угланыышкыныныӊ талазы-биле координатору, Күрүне Думазындан партия фракциязыныӊ удуртукчузунуӊ оралакчызы Андрей Исаев чугаалаан.
Чаа регионнарныӊ социал деткимче алыр хамаатылары украин дылда бижээн документилерин көргүзүп болур.
«Ажылдаан стажын документилер-биле боттары бадыткап шыдавайн барган таварылгада, шупту регионнарга ведомстволар аразында комиссия тургузар, саазыннар болгаш документилер чокка олар ону бадыткап болур» – деп, ол дыӊнаткан.
Инвалид деп эрге-байдалын арттырар
Чаа регионнарга оон мурнунда инвалид деп санаттырган кижилерни база бөдүүнчүткен арга-биле ол хевээр шилчидерин российжи хоойлужудулгада көрүп каан. «Инвалид бөлүктү оларга российжи хоойлужудулга-биле доктаадыр. 2026 чылдыӊ январь 1-ден эгелээш, эмчи-социал экспертизаны эртер» – деп, Андрей Исаев тайылбырлаан.
Аарааш, ажылдавайн турарыныӊ турарыныӊ дугайында эмчи хуудузун санаарда, 2022 чылдыӊ сентябрь 30-ден тура ортумак шалыӊыныӊ хемчээлин ажыглаар.
Ортумак шалыӊ хемчээли
«2022 чылдан тура пенсия баллдарын эрткен хуусаа-биле санап турган. Ол девискээрлерге ортумак шалын хемчээли кылдыр кандыг сан-чурагайны алырыл? Шак ындыг сан-чурагай кылдыр оларныӊ кожазында регионнарныӊ ортумак шалыӊыныӊ хемчээлин алыр деп шиитпирлээн. Ынчангаш Ростов облазыныӊ 40 183 рубль деп ортумак шалыӊ хемчээлин Донецк биле Луганск Улус Республикаларга ажыглаар. Крым Республиканыӊ 37 317 рубль ортумак шалыӊ хемчээлин Херсон биле Запорожец областарыныӊ ортумак шалыӊы деп санаар» – деп, Андрей Исаев демдеглээн.
Чиигелде алыр эргелиг
Хоойлу төлевилелин хүлээп алган соонда, ол хоойлу күштүг апаарга, дараазында хамаатылар чиигелде алыр эргелиг апаар:
Чернобыль атомнуг электри станциязынга хай-халапты узуткаар ажылдарга киришкен, авария үезинде радиация хоразынга таварышкан деп санаткан кижилер.
Украинаныӊ хүндүлүг донору деп хүндүлел аттыӊ эдилекчилерин «Россияныӊ хүндүлүг донору» деп хөрек демдээ-биле шаӊнаткан кижилерге деӊнештирер.
Кадык камгалалы болгаш эм-таӊ саарылгазы
Чаа регионнарга кадык камгалал адырында хоойлужудулганы чаӊгыс аайлаан.
Күрүне Думазы ол регионнарга кадык камгалалыныӊ болгаш эм-таӊ саарылгазыныӊ дугайында хоойлу төлевилелин ооӊ баштайгы номчулгазында хүлээп алган.
Чаа регионнарныӊ специалистериниӊ оон мурунда, тодаргайлаарга, Россия Федерациязыныӊ составынга хүлээп алган хүнүнге чедир, хоойлу ёзугаар күштүг турган сертификаттары-биле ажылдаар.
Медицина болгаш фармация ажылдакчылырыныӊ квалификациялыг категиориязын барымдаалап тывыскан документилери болгаш аккредитация дугайында херечилелдери 2026 чылдыӊ январь 1-ге чедир күштүг болуп артар.
2026 чылдыӊ январь 1-ниӊ соонда российжи хоойлужудулга-биле аккредитацияны эрттирер.
«Эмчи ажыл-чорудулгазын чорударын кымга чөпшээрээнин бижиир. Шупту сертификаттарны, квалификациялыг категорияны алган дээрзин хүлээп көрүп тур бис. Ынчангаш чаа регионнарда ажылдап турар кижилер ол дээш сагыш човавайн барып болур» - деп, «Кижиниӊ кадыкшылы» деп улусчу программаныӊ угланыышкыныныӊ талазы-биле координатору, Күрүне Думазыныӊ кадык камгалал талазы-биле комитет даргазы Дмитрий Хубезов тайылбырлаан. Ооӊ аӊгыда, чаа регионнарга чүгле күрүне даӊзызында медээлерин киир бижээн азы Евразияныӊ экономиктиг эвилелиниӊ даӊзызында бүрүткээн эм-таӊны ажыглап саарып болурун чөпшээрээн. Ында бүрүткеттинмээн-даа болза, Россияже эрттирерин чөпшээреп каан эмнерни, ол ышкаш чаа субъектилерниӊ девискээринге бүдүрген эмнерни ажыглаарын бо хоойлу төлевилели чүгле 2025 чылдыӊ январь 1-ге чедир чөпшээрээн.
«Бо бүгү чүүлдерни болза, эмчиниӊ шынарлыг ачы-дузазын экижидеринче угландырып турар, «Чаӊгыс демниг Россияныӊ» улусчу программазында ону көргүзүп турар -деп, Дмитрий Губезов демдеглээн.
Чаа девискээрлерге программаныӊ дүрүмнерин таарыштыр хуваар ужурлуг. Ол дээрге эмчиниӊ баштайгы дузазын чедирер кадрлар-биле хандырары болур.
«Амгы үеде бистиӊ дыка көвей эмчилеривис ында ажылдап турар. 500 ажыг эмчилер боттарыныӊ шөлээзинде эки туразы-биле ажылдап чедип келген, айыыл-халап медициназыныӊ төвүнден келген эмчилер, ол девискээрлерге дузалажып турар субъектилерден келген эмчилер бар – деп, Дмитрий Хубезов тайылбырлаан.
Өөредилге адырында
Өөредилге адырыныӊ ажыл-чорудулгазын чаӊгыс аайлап эгелээн. Россияга чаа девискээрлерни хүлээп алганы-биле холбаштыр өөредилге болгаш эртемни таарыштыр уштап-баштаарыныӊ дугайында хоойлу төлевилели күштүг апарган соонда, Донецк биле Луганск Улус Республикаларныӊ, Херсон биле Запорожец областарныӊ чурттакчыларыныӊ эртемден ат-сывын, эртем чадаларын таарыштырар. РФ-тиӊ чаа субъектилеринде шупту башкыларны 2024 чылдыӊ сентябрь 1-ге чедир аттестация эртеринден хостаан.
Дээди өөредилге албан черлеринче дужаап кирерде, шылгалдалар дужаар азы ЕГЭ түӊнели-биле кирер. Магистратура, аспирантура, ординатура азы ассисентураже өөренип кирерде, шылгаладар дужаар.
Донецк биле Луганск Улус Республикаларда: бакалавриат, специалитет болгаш магистратура деп дээди эртем деӊнелдерин Россияныӊ өске регионнарында ооӊ-биле дөмей эртем деӊнелдери деп санаар. Аспиратура болгаш ординатура база шак ындыг болур.
«Чаӊгыс демниг Россия» партиязыныӊ медээзи-биле Р. Демчик белеткээн.