“Өг-бүле” национал төлевилелдиң ачызында Тыва Республиканың Перинаталдыг төвүнде медицина дериг-херекселдери чаарттынып турар. Бо төлевилел 2025 чылдың январь 1-ден тура ажылдап эгелээн. Ук төлевилел-биле республиканың Перинаталдыг төвүнге барык 2 чүс хире сая рубльди аңгылаан. Аңаа кызыгаарланып, чугула херек дериг-херекселдерни чагыдып каан. Олар уурук-сууруктап кээп эгелээн.
Чаа төрүттүнген чаштарның өкпезинге кылымал тындырыышкын кылыр (ИВЛ) амгы үениң чаа аппарадын эккелген. Россияга бүдүрген SLE6000 аппарат барык 20 чыл ажылдапкан эргижирээн херекселди солаан.
“Аппаратты эккээрге-ле, ажыглап эгелей берген бис. Бис аңаа 700 грамм төрүттүнген чашты коштувус. Бо херекселди өөренип алырынга үе четчир болган. Чүге дээрге ооң мурнунда-ла шак-ла ындыг аппаратты төлевир чокка шенеп салып турган. Ону бис ийи ай дургузунда өөренип келген бис. 1000 грамм безин четпес эрте төрүттүнген 4 чаштың тыныжын өйлеп турдувус” – деп, улуг эмчиниң оралакчызы Буян Анай-оол чугаалаан.
Бо херекселдиң тайылбырын шуптузун орус дылда берип каан болганы эмнелге ажылдакчыларынга ооң-биле ажылдаары чиик болган. Аппараттың дузазы-биле чаш уругну дүвүретпейн, артык шимчээшкиннер кылбайн, уругнуң тыныжын шупту чадаларга өйлептер аргалыг болган.
Чаа ИВЛ аппарат тыныш органнарында кандыг-ла бир аарыг азы кемдээшкин бар таварылгада чаш уругну аппарат дузазы-биле база боду тыныптар кылдыр өйлептер тускай датчиктиг. Эң-не бичии пациентилерниң безин өкпезин өй-хемчээлдиг агаар-биле долдуруптар аргалыг. Электри өже берген таварылгада 3 шак иштинде күжүн тудуп алган турар аккумулятору база бар.
Ол ышкаш реанимация салбырында улуг-даа, бичии-даа кижилерниң, чаа төрүттүнген чаштарның-даа агаар болгаш бүдүмелдер солчулгазын доктаамал хайгаарап турар «Treaton» деп кылымал тындырыышкын кылыр (ИВЛ) 8 аппаратты база алган. Оларның 4-үн сааттыг болгаш божупкан кижилерниң, а арткан 4-үн чаа төрүттүнген чаштарның реанимация салбырларынче хувааган.
Ол 500 граммдан өрү килдиг төрүттүнген чаштарга болгаш өкпезинде янзы-бүрү аарыгларлыг азы кемдээшкиннерлиг улуг кижилерге кылымал тындырыышкын кылырынга ажыглаар. Бо бедик технологиялыг дериг-херексел пациентиниң байдалының дугайында тодаргай медээлерни көргүспүшаан, тыныш органнарының ажылын экижидер аргалыг. Агаар болгаш бүдүмелдер солчулгазының хайгааралы бергедээшкиннер тургустуна бээр байдалдарны эвээжедип, эмнээшкинниң дээштиин күштелдирип, кылымал тындырыышкынны кижи бүрүзүнге таарыштыр өйлээринге дузалаар.
«Treaton» деп аппараттың келгени аргажок бичии килдиг төрүттүнген чаштарны болгаш тыныш органнарында янзы-бүрү аарыгларлыг, кемдээшкиннерлиг берге байдалдыг кижилерни камгалап алыр аргаларын калбартып турар. Ооң ачызында эмчилер аарыг кижиниң сегип үнүп келиринге дээштиг байдалдарны тургуспушаан, кылымал тындырыышкынның ажылын элээн шынарлыг башкарып шыдаар аргалыг. Ооң мурнунда турган аппараттар эргижирей бергени-биле, солуур ужурга таварышкан.
Ол ышкаш эм-таң болгаш химиктиг бүдүмелдер-биле ажылдаарынга эптиг, арыг-силигни тудуп турар тускай бокстар база келген. Ук дериг-херекселдерни чаа төрүттүнген уругларның реанимациязынга болгаш оларның аарыгларын эмнээр салбырга ажыглаар. Ол дээрге эмчи сестразының дамырже салыр, сыкыртыр эмнерни холуурунга ажыктыг тускай сава хевирлиг херексел болуп турар. Ооң ачызында эмнер барык 100 хуу арыг болур. Чүге дээрге оран-сава бүрүзүнүң иштинде агаарда кандыг-даа вирустар болгаш бактериялар ужуп турар. Кижи ону караа-биле көрбес. Бо тускай херекселге олар келгеш, узуткаттынып каары-биле, аарыг кижилерге салыр эмнерге салдар чедирип шыдавас. Олар перинаталдыг төпке шинчилелдер кылырынга ажыктыг болгаш эмчи дузазын шынарлыг чедирерин күштелдирер аргаларны калбартып турар.
Оон ыңай ОХПУ-4-01-"Элема-Н" деп кезиишкин үезинде азы ооң соонда балыг черден сугну болгаш агаарны үндүр сордуруп эккээр 15 аспирация аппарадын база алган. Олар кезиишкинни шынарлыг болгаш айыыл чок болдурар база ооң соонда эргежок чугула рольду ойнаар. Бо херекселдиң ачызында эмчилер пациентиге туруп болгу дег айыылды эвээжедип, дүрген эттинеринге салдарлыг болдурбушаан, артык суук чүүлдерни болгаш агаарны элээн дүрген болгаш шынарлыг сордуруп кааптар аргалыг.
Ол ышкаш УЗИ аппараттары, чаа төрүттүнген чаштың мага-бодунуң температуразын өйлүг тударынга, янзы-бүрү халдавырлардан болгаш шимээн-дааштан камгалаар кювезтер, реанимацияда чаштың температуразын, мага-бодунда кислородту болгаш өске-даа эргежок чугула чүүлдерни хынаар системалар, чүрек согуу, ханда кислородтуң хемчээлин, хан базыышкынын доктаамал хайгаараарынга дузалыг мониторлар, дозаторлар дээш оон-даа өске дериг-херекселдерниң келирин манап турар. Дозаторлар дээрге кижиниң организминче эмниң кайы хире дүрген кирип турарын хайгаараар тускай херексел. Кезиишкин үезинде ажыглаар наркоз аппараттары, хирург эмчиниң херекселдерин арыглаар техника база келир.
Оон ыңай ЭКГ аппарады, кардиотокографияны база алыр. Кардиотокография дээрге иезиниң иштинде төлдүң чүрээниң согуун болгаш уруг савазының чыырлып болурун хайгаараар аппарат.
Бо бүгү аппараттар эргижирээн херекселдерни бүрүнү-биле эвес-даа болза, чоорту бичиилеп солуп турар. Ындыг-даа болза дериг-херекселдер дөмей-ле чедишпейн турарын Перинаталдыг төптүң эмчилери демдеглээн. Бо кээп турар дериг-херекселдерни шуптузун Россияга бүдүрүп кылган.
Чаа-чаа технологиялар сайзырап турар үеде эмнелге черинге тускай аппараттар болгаш дериг-херекселдер эргежок чугула.
Чыжыргана СААЯ.
Чуруктарны Перинаталдыг төптүң социал четкиде арнындан алган.
“Шын” №29 2025 чылдың июль 31
