Чоокта чаа 2 хуу чиигелделиг ипотека программазы доозулган. Республиканың Тудуг яамызының дыңнатканы-биле алырга, Тывага 2 хуулуг ипотека программазының негелделерин ёзугаар бо чылдың төнчүзүнге чедир 1000 дугуржулганы чарып болур турган. Бо хүнге чедир 881 өг-бүле чиигелделиг ипотека дугуржулгазынга атты салган.
«2025 чылдың сентябрь 11-ниң байдалы-биле алырга, көрдүнген лимиттиң төнүп турары-биле чээли албан черлери чаа билдириишкиннерни хүлээп алырын соксадып, ооң мурнунда бадылаан билдириишкиннер-биле ажылдап турар» – деп, Тываның Тудуг яамызы дыңнаткан.
Оон ыңай РФ-тиң Чазааның бюджеттен 544,5 сая рубльди тускайлааны амгы чиигелделиг өг-бүле ипотеказынга кандыг-даа хамаарылга чок дээрзин яамы демдеглеп турар.
Ол акша-хөреңги чээли албан черлериниң чидирген орулгазын эгидер хүлээлгелерни күүседиринче көрдүнген, чүге дизе 2025 чылда акша-хөреңгини планнап тургаш, өске кол салган акшаның (ставка) ажыглаанындан Россияның Банкызының кол салган акшазының өскенинден 2025 чылда 550,0 сая рубль саң-хөө четпейн барган турган.
2025 чылдың март айда программаны катап эгелээнден бээр республиканың чурттакчылары банкыларже 4118 билдириишкинни киирген, ооң 2012-зин бадылаан. Июль 10-дан эгелеп Кызыл хоорайның Тыва эки турачылар кудумчузунуң 18 дугаарлыг бажыңында «Мээң бизнезим» төптүң бир дугаар каъдынга хүннүң-не чиигелделиг ипотека-биле чурттаар оран-сава садып алыксаан хамаатыларны хүлээп, консультацияларны берип турган.
Черле ынчаш, сөөлгү чылдарда республика девискээринге тудуг адыры хөгжүп, чаа социал объектилерден аңгыда, хөй квартиралыг улуг бажыңнарны тудуп эгелээнин билир бис. Чаңгыс эвес микрорайон амгы үеде туттунуп турар. 2 хуу чиигелделиг ипотекадан аңгыда, тудуг болгаш өг-бүле ипотекалары дээш аңгы-аңгы чиигелделиг программалар республиканың девискээринде ажылдап турар. Аңгы-аңгы ипотека программаларының ачызында дыка хөй өг-бүлелер чурттаар оран-савалыг апарган. Бичии бажыңын улгаттырып, а чурттаар оран-савазы шуут чок улус бажыңнанган. Ол өг-бүлелерниң бирээзи ийи ажы-төлдүг Аяс, Сайлык Аракчаалар. Олар кайызы-даа күрүнеде ажылдап турар. Өгнүң кыс ээзи бо хүнде чаш оглун азырап, узун шөлээде олурар. Аныяк өг-бүле каш чыл ишти ада-иелериниң бажыңнарынга чурттап келгеннер. 2023 чылда чиигелделиг ипотека программазы эгелээрге, сүмелешкеш, «Өг-бүле ипотеказын» алыр деп шиитпирлээннер. Аныяк өг-бүлеге чиигелделиг ипотеканың негелдези ёзугаар баштайгы дадывырын төлеп алыры берге-даа болза, ада-иелериниң дузазы, боттарының кызымак чоруу-биле 500 муң рубльди чыып шыдапканнар. Ынчангаш найысылалдың төвүнде чаа «Мөңгүн» микрорайонунга чаагайжыттынган 2 өрээл квартира алыр керээни чарып алгаш, ай санында төлээр дадывырын төлеп кирипкеннер.
Бо чылдың сентябрь айның эгезинде чаа квартираның дүлгүүрүн алыр аас-кежиктиг болганнар. Чаарттынган микрорайонда чурттаарынга таарымчалыг бүгү чүүл туттунуп турарынга олар дыка өөрүп турар: школа, уруглар сады, уруглар ойнаар шөлчүгештер, машиналар тургузар парковкалар дээш оон-даа өске.
«Квартиравыстың ханаларын болгаш шалазын дескилеп, кол септелгезин шынарлыг кылган-дыр. Ам чүгле бодувустуң күзеливис-биле улаштыр кылып алыр бис. Уруглар ойнаар шөлчүгештер чараш-тыр, дыка шынарлыг, эки кылган-дыр, чүгле чуңгулаар «горка» чок дээрден башка. Уруглар ойнаар шөлдү аңгылап кагбааны арай багай-дыр. Ол ышкаш домофоннар ам-даа кылдынмаан болгаш, чамдык квартираларның эжиктериниң тудаларын оорлап эгелээн. Шупту квартираларда септелгелер чоруп турар болгаш, чамдык кожалар тудуг материалдарын дажып, эт-севин көжүрүп тургаш, подъездилерниң ханаларын, эжиктерин сивирип каапкан-даа болур чорду.
Чиигелделиг ипотеканың ачызында хоорайның төвүнге чаа, чараш бажыңга чурттап, ажы-төлүвүс ооң чанында уруглар садынче барып, чаа школага өөренир. Ол дыка өөрүнчүг-дүр. Чурттакчы бүрүзү бажыңының девискээринге хумагалыг болурун күзээр-дир мен» — деп, Аяс чугаалады.
Чаа оран-савага чединген өөрүшкүзүн үлежир хамаатылар хөй дээрзи билдингир.
Айдың Ондар
Чурукту "Тыва24" телеканалдан алган.
“Шын” №38 2025 чылдың октябрь 2