Россияның школаларынга капиталдыг септелгени калбаа-биле чорудар дугайында чарлыкты 2021 чылда РФ-тиң Президентизи Владимир Путин үндүрген турган. Оон бээр-ле школаларның капиталдыг септелгелери күжениишкинниг чоруп турар.
«Өөредилге системазының чаартылгазы» деп федералдыг программа-биле Тываның 40 хире школазынга капиталдыг септелгени эрткен ийи чылда кылган. Оларның бирээзи Туран хоорайның 2 дугаар школазы.
Тырттырар бөлүк-биле Туран хоорайның 2 дугаар школазынга четтивис. Школаның директору Саяна Аракчааның медеглээни-биле алырга, школада ниитизи-биле 525 уруг өөренип турар. Чаа септеттинген оран-савада 2 смена өөренип турар. 1939 чылда туттунганындан бээр капиталдыг септелге чаңгыс-даа чоруттунмаан турган. 2019 чылда школага «Точка роста» ажыттынган. 2023 чылдың чайынында школага капиталдыг септелгени кылган. Дээвиирин чаарткан, суг болгаш чылыг айтырыы дээн ышкаш амыдыралга чугула херек чүүлдерни доозазын чогуур деңнелде кылып, чаагайжыткан. Оон аңгыда, чаа өөредилге чылында уруглар инициативазының төвү ажыттынган болду.
Шагаа байырлалын уткуштур чораан болганывыста, тыва дыл кабинедин база сонуургап көрдүвүс. Тыва национал хептер кеткен оолдар, уругларда башкызы кичээл эрттирип тур.
«Бистиң школавыста Шагаа байырлалынга уткуштур хемчеглер эрткен неделяда-ла эгелей берген. Бөгүн кожуун чергелиг тыва оюннар турнири болур. Аңаа белеткенип турарывыс бо. Эртен школавыска саң салыр ёзулалды кылыр бис. Оон ыңай 7–8 класстар аразынга Өг-бүле чылынга тураскааткан «Өг-бүлем – мээң хүрээлеңим, даянгыыжым» деп чараш байырлал эртер. Эрткен чылдарда Шагаа таварыштыр болган мөөрейлерге шаңналдыг черлерни ап турдулар. Бо чылын база эки киржир боор деп идегеп тур бис» – деп, тыва дыл болгаш чогаал башкызы Меңги Ооржак чугаалады.
Школаның капиталдыг септелгезинге хамаарыштыр улуг класстың өөреникчилери сөстү алды.
Чечена Саая:
– Бо чылын школавыска капиталдыг септелге кылган соонда, школавыс дыка делгем, чырык апарган. Ооң мурнунда арыгланыр чер кудумчуга турган. Школавыс амгы үениң негелделеринге дүгжүп турар, интернет харылзаа-даа бар апарды. Класс бүрүзүнде чаа интерактивтиг экраннар бар. Бичии уругларның эгелээшкиннериниң төвүнге спортчу оюннар, уран чүүл оюн көргүзүглер дээш янзы-бүрү хемчеглерни эрттирип турар бис. Амгы үениң чаа солун киноларын көөрү планывыста бар.
«Школавыс болза-даа кылдыр өскерли берген. 9 класс доозуп тургаш, күрүне шылгалдаларын өске школага барып дужаап турдувус. Эрткен-дүшкен санывыста-ла, школавыстың чаарттынып олурарын хайгаарап турдувус. 10 класска өөренип артып каар деп шиитпирлээнимге, школаның капиталдыг септелгези идиг болган деп болур.
Бүрүнү-биле септеттинген школага өөренип чедип келгеш, эң-не магадаан чүүлүм – немей туттунган чырык, делгем арыгланыр чер бар апарганы болду. Изиг-соок суглуг хол чуур краннар бар. Ооң мурнунда кыжын соокта безин даштыгаар үнүп арыгланып турган болза, ам магалыг-дыр. Чаагайжыды туттунган школага өөренир аас-кежиктиг-дир бис.
Интерактивтиг самбыралар класс бүрүзүнде бар. Чаа парталар, сандайлар база өөредилгениң шынарынга салдарлыг деп бодаар мен. Ооң мурнунда шаандагы бичии партага сыңмас, күшпүйүп алгаш олурар кижи мен, а ам хостуг олурар апардым.
Хостуг үевисте чаңгыс классчыларывыс-биле хоорай иштинге волонтёрлаар бис. Ийи хонук бурунгаар пенсионер хоочуннуң бажыңының иштин аштап бердивис. Хоорайның арыг-силиин хайгаарап, бок көстүп келзе, аштап кааптар бис» – деп, школаның 10-гу клазының өөреникчизи Чингис Байкара чугаалады.
«Бо чайын школавысты септеп бергенинге өөреникчилер-даа, башкылар-даа, ада-иелер-даа аажок өөрүп турар бис. Кабинет бүрүзүнде амгы үениң чаа эт-севи-биле дериттинген»– деп, школаның директорунуң кижизидилге талазы-биле оралакчызы Чодураа Донгак-оол немеди.
Айдың ОНДАР
“Шын” №10 2024 чылдың февраль 10