Тываның Стоматология албанын чаарттылгалар манап турар. Республиканың стоматология поликлиниказының чаа удуртукчузунга хирург-стоматолог Аян Хайжокту томуйлаан. Чаа оран-саваны тудары, кадрларны четчелээри, материал-техниктиг баазаны чаартыры, оочурну эвээжедири дээш оон-даа өске чугула айтырыглар шиитпирлеттинер дээрзинге идегел бар.
Диш эмчизинче бижидип алыры болдунмас, оочурнуң хөйүнден эмчилерниң ажылының чүдүрлүп турары дээш оон-даа өске хомудалдар республиканың стоматология албанының адрезинче сөөлгү каш чылдар дургузунда хөйү-биле кирип турары чажыт эвес. Комсомольская кудумчузунда стоматология поликлиниказының чаңгыс каът оран-савазы он-он чылдар иштинде туруп турар. Чаа удуртукчунуң эмнелге албан черин чаартыр планнары улуг. Келир үеде диш эмнелгезиниң чаа оран-савазын тудар айтырыгны өөренип көрүп турар. Ындыг сорулганы Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг салган. Ооң соонда оочурлаар болгаш манаар үени кызырары чугула дээрзин улуг эмчи Аян Хайжок чугаалаан. Бо бүгүнү шуптузун найысылал Кызылга-даа, республиканың кожууннарынга-даа пациентилер шынарлыг эмчи дузазын алырынга эптиг байдалды тургузары-биле кылыр херек.
“Кожуун бүрүзүнде стоматологтарның чедишпези харааданчыг. Ынчалза-даа кожууннарның хөй кезиинде кадрлар айтырыы шиитпирлеттинген. Стоматология албанын төпчүдер дугайында айтырыгны база ажылдап кылып турар. Чоорту шупту стоматологтар биске дорт чагыртыр апаарынга идегеп тур мен. Ол стоматология кабинеттериниң хандырылгазының көргүзүүн экижидер” – деп, Тываның стоматология поликлиниказының улуг эмчизи Аян Хайжок чугаалаан.
Аян Викторович Алтайның күрүнениң медицина университединге өөренген. 1999 чылда ординатураны дооскаш, бодунуң төрээн чуртунче чанып келген. Хөй-ле чылдар дургузунда Бии-Хем кожууннуң улуг эмчизи болуп ажылдап чораан. Арга-дуржулгалыг хирург-стоматологтуң демдеглеп турары-биле алырга, узамдыккан оочурнуң кол чылдагааны – кадрларның чедишпези. Ук айтырыгны шиитпирлээри-биле, хууда стоматологиялар дузазы-биле шиитпирлээрин планнап турар.
“Хууда стоматология кабинеттерин Ыяап-ла медицина камгаладылгазы-биле чонга эмчи дузазын чедиреринче болгаш хууда стоматология кабинеттерин поликлиникага дакпырлап ажылдаарынче хаара тудар деп санап турар бис. Шак ынчаар оочурнуң дүрген чыларын чедип алыр бис. Ол талазы-биле ажыл чоруп турар. ЫМК программазынче хууда кабинеттерни аргалыг-ла болза, көвүдедир киирерин кызыдып турар бис. Ынчангаш чон хууда кабинеттерже камгаладылга полистери-биле барып эмнедип болур” – деп, Аян Хайжок немей тайылбырлаан.
Амгы үеде бичии уруглар салбырында 21 эмчи бар. Эмчи бүрүзү боттарының бичии пациентилерин эмнээри-биле кижи бүрүзүнге эптиг арганы тып алыр дээш, кызыдып турарлар. Ол ышкаш улуг стоматологияда 20 специалист бар. А бүдүн республикада ниитизи-биле 168 стоматолог ажылдап турар. Кадрлар айтырыын шиитпирлээри-биле, аныяк специалистерни өстүрүп, өөредир сорулганы база салган.
“Эрткен чылын республикага стоматолог эмчилерни өөредир тускай сорулгалыг олуттарны база аңгылаан. Шак ынчаар 2023 чылда дээди өөредилге черлеринче 6 кижи өөренип кирген. Бо чылын 15 олутче чагыгны киирер сорулгалыг бис” – деп, улуг эмчи демдеглээн.
Республиканың ыраккы кожууннарында стоматологтарның мергежилин бедидер ажылды чорудары база чугула. Бо чылын Кадык камгалал яамызы кижи бүрүзүнге чогумчалыг шимчеп чоруур стоматология кабинедин садып алырын планнап турар.
“Хөй-ле чедери берге кожууннарда стоматология дузазы чок. Ынчангаш ындыг дериг-херексел садып алыр болза, ажылчын үнүүшкүннерни организастап турар апаар” – деп, Аян Хайжок чугаалаан.
Диштерни болгаш аас иштин арыг-силиг тударынга чаңчыктырарынга бичиизинден тура стоматологче баары чугула. Кадык хүлүмзүрүгнү болгаш кариести болдурбазын колдуунда профилактика дузазы-биле чедип алыр.
Чыжыргана СААЯ.
Чуруктарны интернет четкизинден алган.
«Шын» №6 2024 чылдың январь 27
