Бежен чылдарның эгезинде амгы Чыраа-Бажы суурга хүн бүрүде-ле чаа бажыңнар немежип турган. Чаа туттунган бичежек бажыңга авам-ачам сугга суурнуң үндезилекчилериниң бирээзи, уйгу-чыдын чок ажыл-ишчи, республиканың көдээ ажыл-агыйының алдарлыг ажылдакчызы, оюн-баштак, ам-даа ол суурда чурттап олурар 80 харже чоокшулаан, буурул баштыг өгбем Семис-оол Тевекович Куулар келген санында-ла: “Дыңнаңар аа, чаавам” — дээш “Шын” солунну чада туткаш, номчуй бээрге, авам узун сөөскен даңзазынга таакпызын шөлээн тыртып, таалал-биле дыңнай бээри караамга ол-ла хевээр бо хүннерде безин чуруттунуп чоруур ийин. Баштай мен кулак салып, дыңнап-даа турзумза, шоолуг-ла сагыш салбас турдум. Чоорту Кууларның кээрин четтикпейн манаар апарган мен. Чыраа-Бажы суурда Кууларлар-ла көвей, ынчалза-даа суурнуң чону улуг-аныяк чокка, Семис-оол Тевековичини хүндүткел-биле чүгле Куулар дижирлер. Куулар дугайында чугаа болурга-ла, Тевековичиниң дугайында деп чон билир апарган.
Ол-ла хевээр “Шын” солунну бодум номчуп, харын-даа үжүк-бижик билбес авамга номчуп берип эгелээн мен. Ынчалза-даа мен бодум номчаанымдан, Кууларның номчаан “Шынын” онзагай таалал-биле дыңнаар чордум.
1957 чылда көдээ ажыл-агый техникумунга өөренип тургаш, Кара-Хаакка ногаа ажаажып турган агрономия салбырында өөрүмнүң дугайында кыска материалды “Шынга” үндүрдүм. Оон бээр “Шынның» бижикчизи апардым.
Баштайгы чечен чугааларым база-ла “Шынга» парлаттынып, харын-даа конкурстарга тиилекчи болуп, шаңнал-макталды четтирип-даа чордум. Журналистер Кызыл-оол Түлүш (ол ам бистиң аравыста чок), Сарыг-оол Куулар, Экер-оол Кечил-оол, Кара-Күске Чооду болгаш өскелерге-даа мээң үнүп турган чечен чугааларымны үндүреринге дузаны, чедер-четпес талаларын ажыы-биле чугаалап берип чорааннары дээш четтиргенимни илередип чоруур мен.
Амгы “Шынның” ажылдакчылары кол редактор Владимир Чадамба, хоочун журналистер Таан-оол Хертек, Күстүгүр Сат, Мижит-оол Саая, Алексей Дүгержаа болгаш өске-даа дүн-хүн чок бижиттинген могаг-шылаг билбес ажыл-ишчи “шынчыларга” кады ажылдап чоруурувус дээш өөрүп четтириишкинниң сөстерин сөглевес аргам чок. Аныяк херээжен журналист Надежда Эргептиң материалдарын онзагайлап номчуур мен. Ооң материалдарының дылы чарт, тывынгыр-сагынгыр, чоннуң бөдүүн чугааларын, үлегер домактарын бо-ла киире бергенин эскерер мен. Ол ышкаш Светлана Монгуш, Вера Куулар — шыырак херээжен журналистерниң санынга кирип турар деп бодаар мен.
Көдээ бижикчи кижиге кандыг-даа таварылгалар тургулаар. Шүгүмчүлелдиг материалдар бижээш, чамдык бурунгаар көрүүшкүн чок дарга-бошкаларга чемеледип, чектедип-даа чоруур боор-дур. “Мээң дугайым бижип көр” деп-даа келгилээр улус турар. А бир чамдык кижилер шүгүмчүлелдиг материал бижээш, өске кижиниң адын тудуп салгаш суг чорудуптар боор-дур. Бодум база ындыг таварылгаларга таваржып турдум. Ол кончуг чараш эвес чорук. Ындыг байдал ону бижээн кижиниң культуразының чавызын көргүзүп турар. Көдээ бижикчи кижи бижээн чүүлдери дээш харыысалгалыг болур болгай, бижээн материалдарын тода, үндезинниг, хынаттынган барымдааларга үндезилеп бижиир ужурлуг.
Каш чыл бурунгаар турганынга бодаарга, “Шынның” амгы коллективи эвээш-даа болза, солунну үезинде үндүрүп, ону солун, номчуштуг, дээштиг утка-шынарлыг кылдыр үндүрер сорулгалыг иженип турар. Оларның карак-кызыл ажылы дээш өөрүп четтириишкинниң сөстерин “Шынның” 70 чылынга уткуштур чугаалаары артык эвес боор. Журналистер дугайында солун, сеткүүлдерге, радио-телевидениеге ховар бижип, дамчыдып турар бис.
Бис, башкылар, хөй-ле бижиттинер улус-ла болгай бис. Ынчалза-даа бистен хүн бүрүде хөйнү бижип, номчуп турар кижилер — журналистер деп бодаар мен. “Шын” солуннуң редакциязынга кайы-даа үеде баарга, ооң ажылдакчылары бижиттинген, номчуттунган, бижик кагар машиналарын хаккылаткан кызыг-кыйыг чок орарын эскерип чоруур бис.
“Шын” солун — башкыларның хүн бүрүде кичээлдеринге ажыглаар материалдарының берикчизи, сүмелекчизи, дузалакчызы. Амы-хууда “Шын” солуннуң материалдарын, төөгү башкызы кижи болганымда, доктаамал ажыглап чоруур мен. Солунну “быттап” номчуур номчукчуларның бирээзи мен.
“Шын” солуннуң 70 чыл оюн уткуштур солуннуң эп-найыралдыг күш-ажылчы коллективинге чогаадыкчы чедиишкиннерни күзеп олур мен.
Кызыл-оол Куулар, Бай-Даг ортумак школазының төөгү башкызы.
Эрзин кожуун.
“Шын” солуннуң 70 чылдаанында үнген “70 чыл” деп номдан алган.
“Шын” №10 2025 чылдың март 20