Тываныӊ Баштыӊы республиканыӊ бүгү кожуннарыныӊ удуртукчулары-биле ажыл-агыйжы хуралды эрттирген.
Чазак Даргазыныӊ оралакчылары, яамыларныӊ болгаш ведомстволарныӊ удуртукчулары хуралга олурушкан. Муниципалитеттерниӊ кол кичээнгей салыр база ниити кады ажылдажылганы күштелдирер угланыышкыннарын тодараткан. Шак ынчаар ажылдаарга, кожууннарныӊ-даа, яамыларныӊ-даа удуртулгазы чугула медээлерни билирин, нарын айтырыгларны шиитпирлээринге сонуургалдыг ажылдап келгенин үнелеп болур дээрзин Владислав Ховалыг демдеглээн.
Регионнуӊ удуртукчузу хуралды ажыдып тура, Хамааты бот-идепкей чөвүлелиниӊ хуралынга кожууннарда удуртукчу коллегаларыныӊ чедип келгенин ажыглап, кол-кол темаларны шүүштүрүп алыр деп шиитпирлээнин дыӊнаткан. Ол кожуун даргалары-биле удур-дедир көржүп алгаш, хуралдаарга, видеоконференция харылзаа таварыштыр хуралдаанындан ылгал чок, чедимчелиг болур деп санап турар.
КӨДЭЭ ЧЕРНИ ХӨГЖҮДЕР ДИЗЕ
Кожуун бүрүзүнүӊ 2030 чылга чедир хөгжүлдезиниӊ эчис сорулгаларын ажылдап кылгаш, доозары чугула дээрзин экономиктиг хөгжүлде болгаш үлептүр сайыды Айдыс Сат сагындырып чугаалаан. Амгы үеде Эрзин биле Тожу кожууннар ону дужааваан. Муниципалитеттиӊ ук документизи бар болза, көдээ черлерде социал инфраструктураны сайзырадыр талазы-биле федералдыг программаларга киржип болур. Чижээ, «Көдээ черни комплекстиг сайзырадыры» деп программа аӊаа хамааржыр. Ук программаныӊ шугуму-биле Мөӊгүн-Тайганыӊ Кызыл-Хая, Улуг-Хемниӊ Чодураа суурларында школаларны тудуп турар.
Россияныӊ Көдээ ажыл-агый яамызыныӊ удуртуп-баштап турары федералдыг программаларга киржири-биле идепкейлиг ажылдаарынче Владислав Ховалыг кожуун даргаларын кыйгырган.
АЖЫЛДЫ ОЗАЛДАДЫП БОЛБАС
Шимчевес өнчү-хөреӊги объектилериниӊ инвентаризациязын доозары чугула дээрзин Чер болгаш өнчү-хөреӊги хамаарылгаларыныӊ яамызыныӊ удуртукчузу Аян Допуй-оол дыӊнаткан. Күрүнеде шимчевес өнчү-хөреӊгиниӊ чаӊгыс аай даӊзызыныӊ медээлерин шын тургузар ажылды РФ-тиӊ Президентизиниӊ даалгазы-биле организастаан. Улуг-Хем, Кызыл, Таӊды кожууннар бо ажылды дужаар графигинден озалдап турар дээрзин сайыт чугаалаан. Оларга бо ажылды ийи неделя иштинде төндүр кылгаш, дужаар хуусаа берген.
СЕПТЭЭР АКША-ХӨРЕӉГИЗИ БАР
Школаларныӊ үндезин септелгезиниӊ төлевилелин РФ-тиӊ Чырыдыышкын яамызынче чорудар болганда, ону кичээнгейлиг болгаш хынамчалыг ажылдап кылыр дээрзин өөредилге сайыды Елена Хардикова сагындырган. «Школа өөредилгезиниӊ системазын чаартыр» деп комплекстиг программага киржир күзелдиг кожуун чагыргалары 40 хире төлевилелдиӊ документилерин регионнуӊ Өөредилге яамызынга дужааган. Регион 58 өөредилге албан черлериниӊ септелгезиниӊ акш-хөреӊгизин камгалап шыдаар. Ынчангаш школалар оран-савазын септеп чаартып алыр дизе, ону чедип алыр дээш кызар ужурлуг. Төлевилел-смета документациязыныӊ шынарынче онза кичээнгей салыр херек.
МАЛ ЧЕМИ БЕЛЕТКЭЭР ТӨП
Эрте берген чылдар-биле деӊнээрге, бо чылын тараа культураларын тарыыр шөлдү эвээжеткен. Эрткен чылын 56 муӊ гектар, а бо чылын 40,5 муӊ гектар шөлге тараа тараан. Малчыннарныӊ одар-белчиирин камгалап, оларга акша-хөреӊги ажылдап алыр арга бээр дээш, ындыг шиитпирни хүлээп алган дээрзин Владислав Ховалыг дыӊнаткан.
Республиканыӊ эрге-чагыргазы кожавыста регионнардан мал чеми эккеп турбазы-биле, мал чемин тарып өстүрер төп тургузарын өөренип көрүп турар.
УК-ТӨӨГҮЛҮГ БАЙЫРЛАЛДАР БОЛУР
Хурал адакталып турда Владислав Ховалыг бо чылын мугур харлаан байырлалын эрттирер кожууннарда белеткел ажылдарыныӊ кандыг чоруп турарыныӊ дугайында сонуургап айтырган. Юбилейин демдеглээр суурларда чаагайжыдылга ажылдарыныӊ, бергедежип турар чүүлдериниӊ дугайында кожуун чагырыкчылары Арбак Ооржак, Чойган Монгуш, Олег Чаңгы-оол биле Буян Балбак илеткээн.
Алдан-Маадырларныӊ тура халыышкынының 140 чыл оюнга тураскааткан байырлал Сүт-Хөл кожуунга июль 23–25-те болур.
Чадаана хоорайныӊ 150 чылдааны, ук-төөгүлүг «Алдыы-Хүрээниӊ» 150 чыл ою сентябрь айда Чөөн-Хемчик кожуунга эртер.
Тываныӊ баштайгы найысылалы Самагалдай суур бо чылын 250 чыл оюн сентябрь ортанда демдеглээр.
Улуг-Хем кожууннуӊ тургустунганындан бээр 100 чыл, а ооӊ төвү Шагаан-Арыг хоорай 130 чыл оюнга тураскааткан байырлалы сентябрь 8–9 хүннеринде болур.
Спорт объектилериниӊ, өскүс уруглар бажыӊнарыныӊ тудугларын, чуртталга оран-савазын ажыглалга киирериниң планын, эрге-хоойлу хажыдар чоруктарныӊ профилактиказын, одалга сезонунга белеткелди, үер-халаптыӊ уржуктарын чайладыр хемчеглерни, мал чеминиӊ белеткели болгаш тарылга кампаниязыныӊ дугайында хуралга каксы чугаалашкан.
Тываныӊ Чазааныӊ медээлеринден Р. ДЕМЧИК белеткээн.